Οι παραδοσιακές γνώσεις, μέθοδοι και πρακτικές ελαιοκαλλιέργειας στην Τουρκία έχουν αναγνωριστεί στον Κατάλογο του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά που Χρειάζεται Επείγουσα Διαφύλαξη για το 2023.
Η Τουρκία, ως μία από τις παγκόσμιες ηγέτιδες στην παραγωγή ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών, επιβεβαιώνει τον πολιτιστικό της πλούτο. Κατά τη διάρκεια του καλλιεργητικού έτους 2022/23, παρήγαγε εντυπωσιακούς όγκους, που ανέρχονται στους 421.000 τόνους ελαιολάδου και 735.000 τόνους επιτραπέζιες ελιές.
Σύμφωνα με τον Levent Köstem, ιδρυτή και ιδιοκτήτη του Μουσείου Ελαιόλαδου Köstem, η παραγωγή ελαιολάδου αποτελεί ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο στην ιστορία της Τουρκίας. Με το παλαιότερο ελαιοτριβείο να χρονολογείται από τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ., οι παραδοσιακοί πέτρινοι μύλοι αποτελούν ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς, που χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα σε ορισμένα μέρη.
Η UNESCO αναγνώρισε τη σπουδαιότητα της ελαιοκαλλιέργειας και της παραγωγής λαδιού ως θεμελιώδες τμήμα του πολιτισμού στη δυτική Ανατολή.
Αρκετές τελετουργίες, φεστιβάλ και κοινωνικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων θεατρικών παραστάσεων, χορών και γιορτών, σηματοδοτούν την αρχή και το τέλος της περιόδου συγκομιδής, η οποία γενικά διαρκεί από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο. Τονίζεται ιδιαιτέρως η τελετή του «μπασάκ», όπου οι ελιές που παραμένουν στην κορυφή των δέντρων πέφτουν στο έδαφος και προσφέρονται στους φτωχότερους για προσωπική κατανάλωση ή πώληση. Μια ζωντανή παράδοση που διαμορφώνει την ταυτότητα της κοινότητας και αναδεικνύει τον πολιτισμό της.
Πέρα από την κοινωνική αξία της ελιάς και της συγκομιδής της, η UNESCO αναδεικνύει επίσης τη μοναδική μέθοδο «kalem» -που σημαίνει μολύβι στα τούρκικα- στον εμβολιασμό των αγριελιών, γνωστή ως μόσχευμα Erkence. Μαζί με την ελαιοκαλλιέργεια, η UNESCO αναγνώρισε περαιτέρω αρκετές παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής επιτραπέζιων ελιών, συμπεριλαμβανομένης της μεθόδου σαμουρά, που περιλαμβάνει το τουρσί των ελιών.
