«Δεν ακούς τι γίνεται; Κάτω από 8,50 ευρώ δεν πουλάω». Με αυτήν την ατάκα ναυάγησε εμπορική συμφωνία ανάμεσα σε έναν παραγωγό και έναν νεοφυή εμφιαλωτή ελαιολάδου τον οποίο η περίοδος της «μεγάλης ανόδου των τιμών» πετυχαίνει στο ευάλωτο στάδιο της εμπορικής ανάπτυξης του brand του.
Η άλλη όψη των ομολογουμένως ευκαιριακών «8,5 ευρώ το κιλό» στο χύμα, έρχεται να απειλήσει για πρώτη φορά ολόκληρο το οικοδόμημα των ανερχόμενων «οίκων του ελληνικού ελαιολάδου», αφού η απουσία εκτοπίσματος στις αγορές αλλά και ικανής ρευστότητας, ώστε η οικονομική αιμορραγία που υφίστανται να μην τους γονατίσει πριν τη νομοτελειακή διόρθωση, ακυρώνει αισθητά τις προσπάθειες ποιοτικής διαφοροποίησης της τελευταίας δεκαετίας.
Ακριβώς το ίδιο πρόβλημα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν και οι μεγάλες βιομηχανίες, εντός και εκτός συνόρων, ωστόσο εδώ τα μεγέθη είναι διαφορετικά, οι οικονομικοί πόροι υπάρχουν ή μπορούν να βρεθούν, όπως και το εκτόπισμα στην αγορά που μπορεί να πείσει τους gatekeepers της λιανικής για τις αναγκαίες ανατιμήσεις.
Αυτήν τη στιγμή, όσοι ασχολούνται με την εμφιάλωση ελαιολάδου, φαίνεται πως «χάνουν χρήμα», ενώ όσοι μεθοδικοί ελαιοπαραγωγοί δοκίμασαν να υπογράψουν τη σοδειά τους και να επενδύσουν στην τυποποίηση σε αναζήτηση προστιθέμενης αξίας, διανύουν μια φάση… «υπαρξιακής κρίσης».
Με άλλα λόγια, η μεγάλη άνοδος των τιμών, βρίσκει τους μικρούς του ελαιολάδου στην Ελλάδα, που διανύουν την πρώτη νιότη τους, σε μειονεκτική θέση και με ανεπαρκή εφόδια. Το διακύβευμα; Να πάει στράφι «ο δύσκολος αγώνας» όπως θα πει ο Δημήτρης Αδαμίδης, ο «μετρ» της ελιάς Μάκρης και δημιουργός του «Κώνου», περιγράφοντας την πολυετή διαδικασία της επωνυμίας και της ποιοτικής αναβάθμισης στο ελληνικό ελαιόλαδο.
Είναι όλοι εκείνοι που προσπάθησαν να διαφοροποιηθούν, εξοικειώθηκαν με μια εξαιρετικά σύνθετη τεχνογνωσία γύρω από την παραγωγή ελαιολάδου, εμβάθυναν περαιτέρω σε αυτήν, εξοικειώθηκαν με τις ορολογίες της οργανοληπτικής αξιολόγησης και των χημικών αναλύσεων και προχώρησαν ταυτόχρονα σε ακριβές επενδύσεις για να εξασφαλίσουν το «άριστα» στα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου τους.
«Θα μπορούσα απλά να πουλάω χύμα» διαπιστώνει με μια ισχυρή δόση αυτοσαρκασμού ο Γιάννης Ψαρρός, ο ελαιοπαραγωγός της σχετικά νεαρής ετικέτας «Brigada» που τουλάχιστον για φέτος, θα πάρει μια ανάσα από την αναζήτηση νέων πελατών.
Τα περιζήτητα σε αυτόν τον κλάδο «σημεία πώλησης» είναι αδιάλλακτα και δεν δέχονται καμία αναλογική αναπροσαρμογή των τιμών για τα premium ελαιόλαδα που παρήχθησαν το περασμένο φθινόπωρο και βγήκαν στην αγορά με υπολογισμούς που δεν θα μπορούσαν να προβλέψουν μια αύξηση 100% στην τιμή της πρώτης ύλης, λίγους μήνες αργότερα.
Στη χειρότερη των περιπτώσεων, ιδίως εκείνοι οι μικροί που συμπληρώνουν τη δική τους παραγωγή με τις παραγωγές «γειτόνων» για να καλύψουν παραγγελίες, έρχονται αντιμέτωποι με ακραίες οικονομικές ανισορροπίες, αφού πουλάνε πιο φθηνά απ’ ό,τι αγόρασαν. Το ίδιο κάνουν και οι μεγάλοι του κλάδου, που φαίνεται να υπομένουν στωικά το παιχνίδι του πλειοδότη, σε μια συνθήκη μικρής προσφοράς, γνωρίζοντας πως, με την πρώτη αναπροσαρμογή των όρων προσφοράς και ζήτησης, έχουν την ισχύ να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους, τόσο στη λιανική όσο και τους παραγωγούς. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι αυτάρκεις παραγωγοί, αναμένουν την σκόνη της ανόδου να κάτσει, αν και κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται να συμβαίνει μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Αναστέλλουν τυχόν σχέδια επέκτασης και αναζητούν τη χρυσή τομή στην τιμολόγηση των προϊόντων τους με βάση τη μέση τιμή των χύμα ελαιολάδων, ώστε να μην χαθεί και η οικονομικότητα μαζί με το νόημα του όλου εγχειρήματος, σε μια αγορά όπως η ελληνική, που μόλις ξεκίνησε να αφουγκράζεται τις ποιοτικές διαβαθμίσεις των έξτρα παρθένων, δέχθηκε μια δυνατή πληθωριστική γροθιά.
Οι αισιόδοξοι
«Επιτέλους ο παραγωγός πληρώνεται καλά για τον κόπο του. Όσο για το premium ελαιόλαδο, αυτό είναι μια άλλη αγορά εκπαιδευμένη να πληρώνει την ποιότητα» θα πει ο Σπύρος Αναγνωστόπουλος, ο δημιουργός του Ranis και του Castello del Barone, υποστηρίζοντας πως ειδικά στο εξωτερικό ο καταναλωτής μπορεί να κατανοήσει τυχόν αναπροσαρμογές στις τιμές.
