της Ελένης Δούσκα
Οι περιβαλλοντικές συνθήκες συντέλεσαν στην οψίμηση της παραγωγής των ελαιόδεντρων επιδρώντας αρνητικά στην καρπόδεση με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται μία γενικευμένη εικόνα έντονα ανομοιόμορφης ανάπτυξης των καρπών και με χαμηλότερα από πέρυσι ποσοστά καρποφορίας. Σε αυτή τη συνθήκη η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει ο δάκος είναι ποσοτική, αλλά και ποιοτική στο παραγόμενο ελαιόλαδο, εξαιτίας κυρίως της αύξησης της οξύτητας, της οξείδωσης και της αλλοίωσης των οργανοληπτικών του ιδιοτήτων.
Στους ψεκασμούς από το έδαφος, το ψεκαστικό διάλυμα που χρησιμοποιείται, αποτελείται από το ελκυστικό (πρωτεΐνη 2%) και το εντομοκτόνο. Η εφαρμογή του δολώματος γίνεται είτε με μηχανοκίνητα ψεκαστικά μέσα είτε με επινώτιους χειροκίνητους ψεκαστήρες. Με τους δολωματικούς ψεκασμούς επιδιώκεται η θανάτωση των ακμαίων του δάκου, πριν τα θηλυκά εναποθέσουν τα αυγά τους στον ελαιόκαρπο.
Βασικοί παράγοντες επιτυχίας της αντιμετώπισης του δάκου με δολωματικό ψεκασμό είναι:
■ Το ποσοστό καρποφορίας να είναι πάνω από 30%. Όταν το ποσοστό καρποφορίας είναι κάτω από 30% τα αποτελέσματα της μεθόδου συνήθως δεν είναι ικανοποιητικά. Για την εκτίμηση του ποσοστού της καρποφορίας, γίνονται επιτόπιοι έλεγχοι μετά την καρπόδεση.
■ Ο χρόνος εφαρμογής του πρώτου δολωματικού ψεκασμού. Κριτήρια εφαρμογής του χρόνου του πρώτου δολωματικού ψεκασμού είναι τα παρακάτω:
1) Καταλληλότητα του καρπού για ωοτοκία: έναρξη πήξης του πυρήνα ή όταν ο καρπός έχει αποκτήσει μέγεθος ρεβιθιού ή βάρος 1-2 gr. ανάλογα με την ποικιλία της ελιάς. Τότε ο καρπός είναι αρκετά μαλακός ώστε να μπορεί να διατρυπηθεί από τον ωοθέτη του θηλυκού εντόμου. 2) Ομέσος όρος δάκων ανά παγίδα και εβδομάδα να είναι μεγαλύτερος του 5-10. 3) Το ποσοστό των αρσενικών να είναι περίπου 60%. 4) Τα γόνιμα θηλυκά με ώριμες ωοθήκες να είναι τουλάχιστον το 5% του πληθυσμού. 5) Κλιματικές συνθήκες θερμοκρασίας-υγρασίας να είναι οι κατάλληλες (θερμοκρασία <28°C, ταχύτητα ανέμου<4bf). Σε περιοχές στις οποίες από τα υπάρχοντα στοιχεία προηγούμενων ετών υπάρχει ιστορικό υψηλών πληθυσμών, είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί επανάληψη του πρώτου γενικού ψεκασμού ή εφαρμογή τοπικών ψεκασμών σε εστίες εφόσον παρατηρείται αύξηση των συλληφθέντων ακμαίων.
Ο χρόνος έναρξης των επόμενων δολωματικών ψεκασμών καθορίζεται κυρίως από το ύψος του πληθυσμού του δάκου, αλλά και τις κλιματικές συνθήκες, αλλά και ανάλογα με την ποικιλία της ελιάς. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι εντοπίζονται λιγότεροι δάκοι στις βρώσιμες, περισσότεροι στις ελαιοποιήσιμες, λιγότεροι δάκοι στις μεγαλόκαρπες και περισσότεροι στις μικρόκαρπες ποικιλίες. Επίσης ανάλογα με το ποσοστό καρποφορίας των ελαιόδεντρων εμφανίζονται λιγότεροι και περισσότεροι δάκοι στο μικρό και μεγάλο ποσοστό καρποφορίας αντίστοιχα.
■ Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται επίσης απόλυτα από την έγκαιρη και σωστή εφαρμογή. 1) Σωστή εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών σημαίνει να ψεκάζεται μέρος του εσωτερικού της κόμης των δέντρων, να τηρούνται σωστά οι δόσεις του ελκυστικού και του εντομοκτόνου, να ρυθμίζεται σωστά η πίεση στο ψεκαστικό μέσο, να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν μεγάλη σταγόνα στα φύλλα (διαμέτρου πάνω από 4 mm) και να εφαρμόζεται ποσότητα μέχρι 300cc διαλύματος κάθε 2ο ή 3ο δένδρο του ελαιώνα, ανάλογα με την πυκνότητα φύτευσης. 2) Για να αποκλειστούν τυχόν μεταναστεύσεις του πληθυσμού, δεν πρέπει στους δολωματικούς ψεκασμούς να αφήνονται αψέκαστα μεγάλα τεμάχια ελαιώνων. 3) Η διάρκεια κάθε ψεκασμού σε μία περιοχή πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη.
Επιδέξιους χειρισμούς στη φυτοπροστασία απαιτεί το καλοκαίρι
Στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες δεν συστήνονται ψεκασμοί καλύψεως με χημικά εντομοκτόνα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες γιατί υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανίχνευσης υπολειμμάτων στα ελαιοκομικά προϊόντα, σημαντικός κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας, κίνδυνος τοξικότητας στις μέλισσες, κίνδυνος ρύπανσης του περιβάλλοντος (υδροφόρος ορίζοντας, έδαφος κ.λπ.), σημαντικά μεγαλύτερος κίνδυνος για τον ψεκαστή, ενώ μειώνονται σημαντικά και οι πληθυσμοί των ωφελίμων έντομα και παρατηρούνται εξάρσεις στους πληθυσμούς άλλων εντόμων όπως του λεκανίου.
