Συνέντευξη Φωτεινής Τιρπιντήρη στην Σοφία Σπύρου
Ήδη από το 2019 η UNESCO ανακήρυξε Παγκόσμια Ημέρα της Ελιάς την 26η Νοεμβρίου, ακριβώς για τη συμβολή του ελαιόδεντρου στον πλανήτη» αναφέρει χαρακτηριστικά η Φωτεινή Τιρπιντήρη, η οποία τελεί χρέη προέδρου στον πολιτιστικό σύλλογο «Ελαίας Νήσος Λέσβος». Η ίδια μάλιστα συμπληρώνει ότι το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας έδωσε το σλόγκαν «αν θέλεις να υποστηρίξεις το σπίτι μας που είναι ο πλανήτης, φύτεψε ένα δέντρο ελιάς». Με το δεδομένο βέβαια της αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης ελαιολάδου, η κυρία Τιρπιντήρη επισημαίνει ότι η επόμενη μεγάλη πρόκληση, και για την επιστημονική κοινότητα, είναι να συνδεθεί όλη αυτή η αρχέγονη δύναμη του ελαιόδεντρου με τα τελικά προϊόντα του, την αγορά και το πιάτο του καταναλωτή. Αυτός είναι και ο πυρήνας της διοργάνωσης Elia Lesvos Confest, η οποία στρέφει τα τελευταία δύο χρόνια το διεθνές ενδιαφέρον στο νησί της Λέσβου, όπου λαμβάνει χώρα με ηχηρές συμμετοχές και πλούσιο πρόγραμμα.
Ποιες είναι κατά τη γνώµη σας οι κύριες προκλήσεις στην επικοινωνία του ελαιολάδου;
Μια µεγάλη πρόκληση είναι η συνεχής ενηµέρωση, ώστε να µπορούµε να έχουµε την πλέον επικαιροποιηµένη πληροφόρηση πάνω στα θέµατα του ελαιoλάδου και αυτό αφορά τους εµπλεκόµενους σε όλα τα στάδια παραγωγής και αξιοποίησης του προϊόντος. Πρέπει η πληροφόρηση να φτάνει µεθοδευµένα και στοχευµένα στον παραγωγό, στον διατροφολόγο, στον γιατρό, στον επιστήµονα, στον καταναλωτή, στην εστίαση αλλά και στα σχολεία για να αναφέρω µερικά παραδείγµατα. Εδώ όµως θα σταθούµε λιγάκι και στην παιδεία που έχουµε να κατανοούµε και να ανταποκρινόµαστε σε αυτό που θα µας δώσει η γνώση. Πόσο ανοιχτοί είµαστε να θέλουµε να πάρουµε νέα και επικαιροποιηµένη γνώση και να µην κάνουµε ό,τι λέει ο παππούς µας ή να θεωρούµε ότι εµείς τα ξέρουµε όλα. Εκείνο που λείπει είναι η ευαισθησία µας προς τη γνώση. Όταν ακούµε ότι γίνονται ηµερίδες, ηµερίδες, συνέδρια, πρέπει να τα παρακολουθούµε. Παράλληλα είναι και θέµα παιδείας και σε αυτό έχουµε να µάθουµε από άλλες χώρες. Έτσι, όπως ανέφερε η Francesca Rocchi στο Συνέδριο, οι Ιταλοί ήδη από το νήπιο αφιερώνουν µία ώρα την ηµέρα στη γαστρονοµία µυώντας τα παιδιά στο ελαιόλαδο και καλλιεργώντας συνείδηση της αξίας του δέντρου.
Κατεβάστε και ξεφυλλίστε σε υψηλή ανάλυση το τεύχος 43 του Ελαίας Καρπός
Τι µάθατε από την πρώτη στη δεύτερη διοργάνωση και πώς εξελίχθηκε το σκεπτικό του ELIA Lesvos Confest;
Το πρώτο ELIA Lesvos Confest, όπως ήταν και αναµενόµενο, µας έδωσε πολλές νέες γνώσεις σε όλες τις θεµατικές που αναπτύχθηκαν, δηµιούργησε συνεργασίες και αναγνώριση για το υψηλό επίπεδο διοργάνωσης. Καλλιέργησε επίσης επικοινωνία µε σηµαντικούς ανθρώπους του ελαιολάδου που µας βοήθησαν τη δεύτερη φορά να πάµε λίγο παραπέρα. Η δεύτερη διοργάνωση ήταν πιο εµπλουτισµένη και πιο διαδραστική. Εκτός από τους πανεπιστηµιακούς µας οµιλητές είχαµε και νέους παραγωγούς, καλλιεργητές, επιχειρηµατίες, αλλά είχαµε και τις οµιλίες παρουσιάσεις των διακεκριµένων σεφ µας, οι οποίοι αναφέρθηκαν στο πάθος τους για τη συµβολή του ελαιόλαδου στην υγεία µας. Και βέβαια ήταν καθοριστική η τελευταία ηµέρα όπου έλαβε χώρα µια διαδραστική γαστρονοµική εµπειρία. Η τέταρτη µέρα ήταν µια ηµέρα αφιερωµένη στην εµπειρία της γαστρονοµίας και τη σηµασία της εντοπιότητας και της βιωσιµότητας. Εκεί οι σεφ Βασίλης Λεωνίδου, Φάνης Μαϊκαντής, Γιάννης Τσιβουράκης, Άννα Κανάκη και Στράτος Ιωσηφέλλης µαγείρεψαν µε τοπικά προϊόντα, σε συνεργασία µε τον Συνεταιρισµό Γυναικών Παρακοίλων και εθελοντές. Στην εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στον υπαίθριο χώρο του Μουσείου Βρανά παρουσίασαν πιάτα τα οποία κάνουν το σωστό pairing ελαιολάδου µε τα συγκεκριµένα προϊόντα, εµπνευσµένα από τις τοπικές παραδόσεις και µε έµφαση στην εποχικότητα των υλικών. Ήταν µια καταπληκτική ηµέρα που µπορούµε να πούµε ότι µέσα σε ένα τρίωρο δηµιούργησαν µοναδικές στιγµές για όλους τους συµµετέχοντες. Έτυχε µάλιστα να είναι κοντά µας εκτός από εκπροσώπους του χώρου των γραµµάτων και των επιστηµών από την UNESCO, της Εφορείας Αρχαιοτήτων και 40 influencers που συµµετείχαν και απόλαυσαν τις δηµιουργίες των σεφ. Οι σεφ που αξίζει να σηµειωθεί δεν γνωριζόντουσαν. Γνωρίστηκαν ακριβώς την προηγούµενη µέρα, αλλά το πάθος τους να επικοινωνήσουν το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο τους έφερε κοντά.
Ποια ήταν η διάδραση µε την τοπική κοινωνία; Ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση οι παραγωγοί και ποιος ήταν ο αντίκτυπος;
Το Φεστιβάλ είχε µεγάλη απήχηση στη Λέσβο, ήταν µεγάλος ο αντίκτυπος. Προβληµατίστηκαν, συµµετείχαν πάρα πολλοί και για να υλοποιηθεί αυτή η εκδήλωση ήταν όλοι κοντά µας. Είχε και επιτυχία, βέβαια, γιατί είχε σηµαντική συµµετοχή. Όµως θα µπορούσαν και θα έπρεπε να είναι ακόµη περισσότεροι. ∆ιότι οι καλλιεργητές στο νησί µας είναι πάρα πολλοί. Μην ξεχνούµε ότι η Λέσβος είναι µια νήσος µε 11 εκατοµµύρια ελαιόδεντρα. Μια πρόκληση που αντιµετωπίζει ο ελαιοκοµικός τοµέας στην Ελλάδα σήµερα είναι ότι η επιστηµονική γνώση δεν φτάνει στον παραγωγό. Από τους βασικούς λόγους που γίνεται τοπικά το Φεστιβάλ ELIA Lesvos Confest είναι για να ωφελήσει τους παραγωγούς του νησιού που είναι η τρίτη σηµαντικότερη ελαιοπαραγωγική περιοχή της χώρας. Είναι ακριβώς για να συναντηθούν οι ειδικοί που φέρουν τις επιστηµονικές γνώσεις και οι µεγάλοι επιχειρηµατίες που καθορίζουν τις τύχες του προϊόντος στη διεθνή αγορά, να έρθουν κοντά µε τον καλλιεργητή και να τον βοηθήσουν.
Ποιες ήταν οι θεµατικές του φετινού Φεστιβάλ;
Για να έχουµε µια το κατά δύναµη σφαιρική γνώση των ζητηµάτων που σήµερα αφορούν την ελιά διακεκριµένοι Έλληνες και κι επιστήµονες από το εξωτερικό, επιχειρηµατίες και γνώστες του αντικειµένου συνέβαλαν στη διαµόρφωση των θεµατικών του συνεδρίου µας. Κεντρικές θεµατικές ήταν ο πολιτισµός της ελιάς µε οµιλίες που αναφέρθηκαν σε παραδόσεις, ήθη, έθιµα και ιστορία άλλη ενότητα αφορούσε στο ελαιόλαδο ως σύµµαχο στην υγεία µε αναφορές µεταξύ άλλων στη δράση του ελαιολάδου σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες και την έρευνα πάνω στην αντικαρκινική δράση των φαινολών αλλά και την παρουσία προϊόντων ελιάς στο φαρµακείο. Επιπλέον δόθηκε έµφαση στο ρόλο του ελαιόλαδου στη γαστρονοµία µε αναφορές στα olive oil bars, την επικοινωνία του ελαιόλαδου στην εστίαση, στο περιβάλλον ενώ άλλη θεµατική εξέτασε την αξία του ελαιόλαδου στην προώθηση του τουρισµού και την τάση του ελαιοτουρισµού όπου οµιλητές από την Ιταλία, Ισπανία και τη Λέσβο ανέδειξαν θέµατα σχετικά µε βέλτιστες πρακτικές και νέες στρατηγικές. Τέλος δόθηκε βήµα σε παραγωγούς του νησιού που αναφέρθηκαν στην παράδοση της ελαιοκαλλιέργειας µες το χρόνο και κλείσαµε µε µια µοναδική διαδραστική γαστρονοµική εµπειρία εντοπιότητας και βιωσιµότητας.
Υπάρχει µία ξεκάθαρη τάση για την ανάπτυξη του ελαιοτουρισµού. Τι µπορεί να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο των πόλεων αυτή η επανασύνδεση µε τη φύση και το ελαιόδεντρο;
Είναι γεγονός ότι ο τουρισµός είναι µια βιωµατική εµπειρία που µε ολιστική προσέγγιση µας ταξιδεύει σε πολλά µονοπάτια του πολιτισµού της ελιάς, τα οποία συνδέονται µε το περιβάλλον, την υγεία, τον πρωτογενή τοµέα και τη γαστρονοµία, την ιστορία και την οικονοµία, αλλά και την προσωπική εµπειρία του καλλιεργητή και του µόχθου του. Εµείς στο νησί µας έχουµε δύο Μουσεία Ελαιοτριβεία κι ένα µεγάλο αριθµό επισκέψιµων ελαιοτριβείων. Ενώ το 1880 δηµιουργήθηκαν στη Λέσβο ατµοκίνητα ελαιοτριβεία τα οποία σηµατοδότησαν τη βιοµηχανική επανάσταση στον τοµέα της ελαιοπαραγωγής του νησιού, συµβάλλοντας στην οικονοµική ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισµό της παραγωγής ελαιόλαδου. Έχουµε δυο µαρµάρινες γούρνες όπου εκεί τοποθετούσαν το ελαιόλαδο και το πατούσαν για να µπορέσουν να πάρουν το λάδι οι οποίες εκτίθενται στο Μουσείο Βρανά. Στο τελευταίο συνέδριο στο Βατικανό το 2022 προβληµατίστηκαν οι επιστήµονες πώς θα συνδέσουν ακριβώς αυτή την κληρονοµιά του ελαιόδεντρου, απέναντι στην οποία είµαστε ευαισθητοποιηµένοι όλη η Μεσόγειος µε το ολοένα και µεγαλύτερο κοινό που καταναλώνει ελαιόλαδο παγκοσµίως. Είναι προβληµατισµοί της επιστήµης, γιατί πρέπει µέσα από όλη αυτή τη διαδροµή να συνδεόµαστε από την κληρονοµιά και τις ρίζες µας µέχρι και το περιβάλλον που είναι η επιβίωσή µας.
Βλέπουµε µια έντονη αναζήτηση των σεφ για να παντρέψουν την παράδοση της ελληνικής κουζίνας µε νέα δηµιουργικά στοιχεία. Πόσο µακριά θεωρείτε ότι είναι οι Έλληνες σεφ από το να ενσωµατώσουν το ποιοτικό ελληνικό ελαιόλαδο και να το προσφέρουν σε µια ολοκληρωµένη ελκυστική γαστρονοµική πρόταση στον πελάτη του εστιατορίου τους.
Έχουν γίνει σηµαντικές προσπάθειες και µε επιτυχία από µερικούς σεφ και επιχειρηµατίες για την ανάδειξη και τοποθέτηση του ελαιολάδου στο επίπεδο που του αντιστοιχεί µε εµπνευσµένους συνδυασµούς συνταγών, τοπικές και φρέσκιες πρώτες ύλες. Οι προσπάθειες αυτές πληθαίνουν κάθε µέρα αλλά έχουµε και πολλά ακόµα που πρέπει να κάνουµε. Για παράδειγµα, πόσοι µπορούν να µας µιλήσουν για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σε ένα εστιατόριο; Και αυτός όµως ήταν ο στόχος του δεύτερου ELIA Lesvos Confest. Με το event της γαστρονοµίας να αντιληφθούµε πόσο είναι σηµαντικός αυτός ο συνδετικός κρίκος που ενώνει τον πρωτογενή τοµέα και το πιάτο µας.
Σε επιλεγµένα εστιατόρια οι επισκέπτες µπορούν να βρουν πλέον ένα µενού εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου που περιγράφει κάθε ποικιλία ελιάς και τόπο προέλευσης, καθώς και αξιόλογες τεχνικές παραγωγής, αλλά και ξεχωριστές γεύσεις και αρώµατα. Μπορεί επίσης να περιλαµβάνει πληροφορίες για το ταίριασµα ελαιολάδου που χρησιµοποιούνται στην προετοιµασία κάθε πιάτου. Ορισµένα εστιατόρια και ξενοδοχεία προσφέρουν πλέον καθοδηγούµενες γευσιγνωσίες ελαιολάδου, τα οποία διαθέτουν µία προσεκτικά επιλεγµένη επιλογή υψηλής ποιότητας. Γιατί το ελαιόλαδο είναι πραγµατικά το µαγικό συστατικό που µπορεί να δηµιουργήσει ένα θεαµατικό πιάτο ή πραγµατικά να το καταστρέψει. Για να το εκτιµήσουν πλήρως αυτό, οι επισκέπτες πρέπει να εκπαιδευτούν στη γεύση και να αναγνωρίζουν το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Καθώς λοιπόν αυξάνεται συνεχώς ο αριθµός εστιατορίων και ξενοδοχείων που δίνουν προτεραιότητα στη χρήση και την παρουσίαση εξαιρετικών ελληνικών παρθένων ελαιολάδων, όλο και περισσότεροι τουρίστες µπορούν να γίνουν πρεσβευτές στις χώρες καταγωγής τους για ένα από τα πιο σηµαντικά παραδοσιακά προϊόντα στη διάσηµη και υγιεινή ελληνική µεσογειακή διατροφή.
