Η άνοδος των τιμών του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου έχει αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στις χαμηλές προσδοκίες για μια δεύτερη συνεχόμενη συγκομιδή σε συνδυασμό με την έλλειψη ελαιολάδου από την προηγούμενη καλλιέργεια.
Νέα έρευνα για την πώληση ελαίων και λιπών στην Ισπανία διαπίστωσε ότι οι πωλήσεις έξτρα παρθένου ελαιολάδου μειώθηκαν κατά 11% τους πρώτους εννέα μήνες του 2023, ενώ τα παρθένα ελαιόλαδα αυξήθηκαν κατά 69%. Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, περισσότερο από το μισό ελαιόλαδο που παράγεται στην Ισπανία είναι εξαιρετικά παρθένο.
Η μελέτη, που διεξήχθη από τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Χαέν, έδειξε επίσης αύξηση 86 τοις εκατό στις πωλήσεις πυρηνελαίου. Σύμφωνα με την έρευνα, η προσέγγιση των Ισπανών καταναλωτών στρέφεται προς χαμηλότερες ποιότητες ελαιολάδου και μικρότερα, πιο προσιτά μπουκάλια και δοχεία. Άλλα φθηνότερα έλαια, όπως το ηλιέλαιο, κερδίζουν επίσης δημοτικότητα.
Το Παρατηρητήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημείωσε πώς οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου στην προέλευση εκτοξεύτηκαν στα ύψη στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του καλλιεργητικού έτους 2022/23. Στην αγορά αναφοράς του Jaén, η τιμή προέλευσης αυξήθηκε από 4,16 € ανά κιλό τον Οκτώβριο του 2022 σε 8,32 € ανά κιλό ένα χρόνο αργότερα.
Κατά την προηγούμενη καλλιεργητική χρονιά, οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου παρέμειναν λίγο πολύ σταθερές, μεταξύ 3,10 και 3,95 ευρώ ανά κιλό, ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της πενταετίας των 2,85 ευρώ ανά κιλό.
Παρόμοιες τάσεις αναφέρονται για τις τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου στην Ιταλία. Στο Μπάρι, την αγορά αναφοράς της χώρας, η τιμή προέλευσης αυξήθηκε από 5,08 ευρώ ανά κιλό τον Οκτώβριο του 2022 σε 9,08 ευρώ ένα χρόνο αργότερα.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι τιμές του ιταλικού έξτρα παρθένου ελαιολάδου μειώθηκαν στα 8,10 ευρώ ανά κιλό, αλλά παρατηρητές του κλάδου προειδοποιούν ότι οι τιμές μπορεί να αυξηθούν ξανά.
Ενώ η τιμή αυξήθηκε και στις δύο αγορές, τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα στην Ισπανία και την Ιταλία πωλούνται σε παρόμοιες τιμές στη λιανική.
Οι ειδικοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιστεύουν ότι οι τιμές θα αυξηθούν περαιτέρω μετά την ολοκλήρωση της συγκομιδής.
«Στην αρχή της εκστρατείας, υπάρχει μια συγκεκριμένη στιγμή κατά την οποία η προσφορά θα είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση βραχυπρόθεσμα. Τότε είναι που θα πέσουν οι τιμές», δήλωσε στους Olive Oil Times ο Χουάν Βιλάρ, στρατηγικός σύμβουλος για τον τομέα του ελαιολάδου.
«Στη συνέχεια, καθώς η ζήτηση αυξάνεται ως αντίδραση στην πτώση των τιμών και καθώς τελειώνει η συγκομιδή, που σημαίνει ότι τα αποθέματα ελαιολάδου φτάνουν στο υψηλότερο σημείο τους, είναι πολύ πιθανό οι τιμές να αυξηθούν ξανά», πρόσθεσε.
Με φόντο την ανακούφιση από την αύξηση των τιμών, ο όμιλος ελαιολάδου της Ιταλικής Ένωσης Βιομηχανίας Βρώσιμων Ελαίων (Assitol) δήλωσε ότι αναμένει η εθνική παραγωγή να φτάσει τους 289.000 τόνους το καλλιεργητικό έτος 2023/24.
Αν γίνει πραγματικότητα, η απόδοση θα είναι περίπου 20 τοις εκατό πάνω από την προηγούμενη σεζόν, αλλά ελαφρώς μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της πενταετίας των 275.000 τόνων.
Ωστόσο, αυτές οι αποδόσεις είναι σημαντικά χαμηλότερες από το περίπου ένα εκατομμύριο τόνους ελαιολάδου που πουλάει η ιταλική βιομηχανία ετησίως στην εγχώρια και διεθνή αγορά.
Καθώς ένα μεγάλο μέρος του εισαγόμενου έξτρα παρθένου ελαιολάδου προέρχεται στην Ιταλία από την Ισπανία, τα χαμηλά ποσοστά παραγωγής της τελευταίας θα επηρεάσουν άμεσα την ιταλική αγορά ελαιολάδου.
Ωστόσο, οι ιταλικές ενώσεις παραγωγών πιστεύουν ότι η αναταραχή μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με τις οργανοληπτικές ιδιότητες και τα οφέλη για την υγεία του έξτρα παρθένου ελαιολάδου. «Αυτή η ανώμαλη εκστρατεία είναι η τέλεια ευκαιρία για να αναλογιστούμε την κατανάλωση ελαιολάδου», δήλωσε στους Olive Oil Times ο Andrea Carrassi, γενικός διευθυντής της Assitol.
«Επιπλέον, είναι μια ευκαιρία να επανατοποθετηθεί το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο στην αγορά τα επόμενα χρόνια, διαγράφοντας μια για πάντα αυτή την ετικέτα του εμπορεύματος που, δυστυχώς, έχει αποδοθεί στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο παρά τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά του» πρόσθεσε.
Η ένωση τόνισε πώς οι μεγάλοι λιανοπωλητές πουλούσαν το προϊόν στην Ιταλία σε τιμές ευκαιρίας για πολλά χρόνια. Τα σούπερ μάρκετ σε όλη τη χώρα συνήθιζαν να προσελκύουν πελάτες προσφέροντας τιμές προσφοράς για το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Παρατηρητές του κλάδου, που επικρίνουν επί μακρόν αυτήν την τακτική, πιστεύουν ότι επηρέασε την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με την ποιότητα του έξτρα παρθένου ελαιολάδου.
«Η γενική αντίληψη είναι ότι η τιμή του ελαιολάδου είναι χαμηλή επειδή η αξία του είναι χαμηλή, ενθαρρύνοντας έτσι τους καταναλωτές να αναζητήσουν τη χαμηλότερη τιμή», είπε ο Carrassi. «Τώρα η εικόνα φαίνεται εντελώς διαφορετική».
«Η μείωση των ποσοτήτων ελαιολάδου και η αύξηση των τιμών, σε ένα σενάριο πληθωρισμού και οικονομικής αβεβαιότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει τους καταναλωτές μακριά από αυτό το προϊόν, προσανατολίζοντάς τους σε λιγότερο ακριβές εναλλακτικές λύσεις», πρόσθεσε.
Πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε από το επιχειρησιακό παρατηρητήριο Circana, σημείωσε πώς οι πωλήσεις ελαιολάδου που προωθήθηκαν το πρώτο δεκάμηνο του 2023 μειώθηκαν σε 69 εκατομμύρια ευρώ σε αξία, 28 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα από το προηγούμενο έτος.
Σύμφωνα με την Assitol, η στρατηγική των εκπτώσεων παραπαίει πλέον λόγω των νέων συνθηκών της αγοράς.
«Είναι πραγματικά απλώς ένα πρόβλημα κόστους ή είναι καιρός να αλλάξουμε τον τρόπο που εξετάζουμε το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο», είπε ο Carrassi.
«Κατά τη γνώμη μας, το ελαιόλαδο είναι πολύ περισσότερο από ένα απλό καρύκευμα, σίγουρα δεν είναι απλώς άλλο ένα διατροφικό λίπος», πρόσθεσε. «Είναι ένα αληθινό ελιξίριο υγείας και θα πρέπει να κοινοποιείται και να γίνεται αντιληπτό ως τέτοιο, υπογραμμίζοντας πόσο μοναδικό είναι σε σύγκριση με άλλα λίπη και καρυκεύματα».
Ο David Granieri, πρόεδρος της Unaprol, της εθνικής ένωσης παραγωγών της Ιταλίας, συμφώνησε. «Ο χρόνος του ποιοτικού ελαιολάδου που πωλείται χαμηλότερα από την αξία του επιτέλους τελείωσε», έγραψε σε ένα σημείωμα. Σύμφωνα με τον Granieri, είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τους καταναλωτές «να κατανοήσουν πόσο σημαντικό είναι να καταναλώνουν ποιοτικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και πόσο σημαντικό είναι να πληρώνουν τη δίκαιη τιμή του, που είναι και η τρέχουσα».
Η Assitol και η Unaprol ζητούν μια ευρεία θεσμική επικοινωνιακή εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση. «Πρέπει να κάνουμε τους καταναλωτές να κατανοήσουν ότι αυτό το προϊόν αξίζει περισσότερο επειδή προσφέρει περισσότερα από την άποψη της ευεξίας και της γεύσης», είπε ο Carrassi.
Η Unaprol μάλιστα, παρατήρησε πώς οι καταναλωτές στην Ιταλία άρχισαν να μειώνουν την χρήση έξτρα παρθένου ελαιολάδου πριν από χρόνια. «Σήμερα, κάθε Ιταλός καταναλώνει 7,1 κιλά ελαιόλαδο κάθε χρόνο, λιγότερο από τα 11,4 κιλά που αναφέρονται στην Ισπανία και τα 10,3 κιλά στην Ελλάδα», ανέφερε η Unaporl. «Είναι πολύ λιγότερο από αυτό που συνέβη τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα, όταν η ιταλική κατανάλωση ήταν 12 κιλά κατά κεφαλήν».
Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, η κατανάλωση ελαιολάδου στην Ιταλία μειώθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια σε 492.000 τόνους κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με τους 566.000 που αναφέρθηκαν κατά μέσο όρο τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Στην Ισπανία, ο μέσος όρος της τελευταίας πενταετίας ήταν 519.000 τόνοι έναντι των 486.000 τόνων που αναφέρθηκαν ως μέσος όρος την προηγούμενη πενταετία.
