Το ευρωπαϊκό έργο SOIL O-LIVE, το οποίο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο της Χαέν (UJA), διανύει το πρώτο έτος εφαρμογής του και προβλέπεται να εξελιχθεί για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Βασικοί στόχοι του έργου αποτελούν η μελέτη της υγειονομικής κατάστασης των εδαφών στους μεσογειακούς ελαιώνες, η ανάλυση των επιπτώσεων της ρύπανσης και της υποβάθμισης της γης στα εδάφη και η θέσπιση στρατηγικών για τη φροντίδα και την αναγέννησή τους.
Ο Αντόνιο Μανζανέντα, καθηγητής Οικολογίας στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Έρευνας Ελιάς και Ελαιολάδου του Πανεπιστημίου της Χαέν και συντονιστής του έργου αναφέρει πως «μετά από πενήντα και πλέον χρόνια εφαρμογής της εντατικής γεωργίας, η περιβαλλοντική κατάσταση πολλών ελαιώνων στην περιοχή της Μεσογείου είναι αρκετά δραματική»
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SOIL O-LIVE στοχεύει στη δημιουργία στρατηγικών για τη φροντίδα και τη βελτιστοποίηση της υγείας του εδάφους των ελαιώνων. Σε επίπεδο πολιτικής, τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από το πρόγραμμα θα χρησιμοποιηθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την καλύτερη κατανόηση της υγείας των εδαφών των μεσογειακών ελαιώνων και για το σχεδιασμό ακριβέστερων γεωργικών πολιτικών για την ευρωπαϊκή ελαιοκαλλιέργεια σε σχέση με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ποιότητα και την ασφάλεια των ελαιολάδων.
Ερευνητές από όλη την Ευρώπη που συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία παρευρίσκονται σε εκατοντάδες φόρουμ και, μέσω δράσεων έχουν προσεγγίσει αρκετές χιλιάδες ελαιοκαλλιεργητές της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας και του Μαρόκου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δρ. Βασίλης Γκισάκης, ερευνητής στο ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, Έλληνας συνεργάτης στο ευρωπαϊκό έργο, ξεχωρίζει για τη συμβολή του. Ο Δρ. Γκισάκης πραγματοποίησε επίσκεψη στην επαρχία Guanxi στη νότια Κίνα, μια αποστολή κατά την οποία ενημέρωσε και προώθησε την εισαγωγή της ελαιοκαλλιέργειας και της προηγμένης τεχνολογίας επεξεργασίας λαδιού στον ασιατικό γίγαντα.
Σύμφωνα με τον Manzaneda, «το 2024 θα είναι μια χρονιά κλειδί για το έργο, καθώς μετά την επεξεργασία των δεδομένων θα ξεκινήσουν να είναι εμφανή τα πρώτα αποτελέσματα της τρέχουσας κατάστασης των εδαφών του ευρωπαϊκού ελαιώνα. Μια προεπισκόπηση αυτών των αποτελεσμάτων θα παρουσιαστεί κατά την ετήσια συνάντηση του έργου στις 24 και 25 Ιανουαρίου, στη Μυτιλήνη, Ελλάδα.
Επόμενες φάσεις του έργου
Η δεύτερη φάση της έρευνας θα επικεντρωθεί σε δράσεις αποκατάστασης του εδάφους σε εκείνους τους ελαιώνες που παρουσιάζουν προβλήματα μόλυνσης και υποβάθμισης. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση ηλεκτροχημικής αποκατάστασης για την απολύμανση και ανάκτηση μετάλλων, καθώς και τη χημική αποκατάσταση με τη χρήση υπεροξειδίων για την αποδόμηση φυτοφαρμάκων σε μολυσμένα εδάφη.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η χρόνια έλλειψη οργανικής ύλης στην πλειονότητα των μεσογειακών ελαιώνων, θα χρησιμοποιηθούν οργανικές τροποποιήσεις με την χρήση βιοανθράκων τελευταίας γενιάς (βιοκάρβουνο), σε συνδυασμό με την αποκατάσταση των φυσικών καλυμμάτων που σχετίζονται με την καλλιέργεια. Αυτή η τελευταία πτυχή είναι απαραίτητη για τον έλεγχο της διάβρωσης των απορροών, του κύριου παράγοντα υποβάθμισης του εδάφους στους ελαιώνες τις τελευταίες δεκαετίες.
Το τελευταίο στάδιο του έργου θα περιλαμβάνει την αξιολόγηση των επιπτώσεων των ενεργειών αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν, τη γενική κατάσταση των δέντρων και την άμεση και έμμεση μετάφρασή τους σε ποιότητα του ελαιολάδου, τόσο μέσω της ανάλυσης του φυσικοχημικού προφίλ του όσο και των οργανοληπτικών του χαρακτηριστικών. Κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας φάσης, και για κάθε τρόπο παραγωγής, θα καθοριστούν κατώτατα όρια και νέα πρότυπα στην εφαρμογή φυτοϋγειονομικών προϊόντων με δυνατότητα να επηρεάσουν τη βιοποικιλότητα του εδάφους και τις λειτουργίες που αυτό παρέχει.
Το έργο έχει χρηματοδοτηθεί με περίπου 7 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2021-2027.
