Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός άλλου στελέχους Xylella fastidiosa στη Μαγιόρκα έφερε ξανά στο προσκήνιο το θανατηφόρο παθογόνο της ελιάς, με τις τοπικές αρχές να ενεργοποιούν αυστηρότερα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσής του.
Η Ξυλέλλα (Xylella fastidiosa) είναι ένα βακτήριο που αναπτύσσεται στα αγγεία του ξύλου, εμποδίζει την κυκλοφορία νερού και θρεπτικών στοιχείων προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές στις λειτουργίες του φυτού. Σε προχωρημένα στάδια μόλυνσης μπορεί να προκαλέσει ξήρανση του φυτού. Το βακτήριο μεταδίδεται και εξαπλώνεται από έντομα και προσβάλλει πολλά είδη φυτών (ελιά, αμπέλι, εσπεριδοειδή, πυρηνόκαρπα, αβοκάντο, καλλωπιστικά, κ.ά.). Επίσης, μπορεί να μεταφερθεί από περιοχή σε περιοχή με μολυσμένο φυτικό υλικό.
Οι τοπικές αρχές αντιμετωπίζουν την κατάσταση με σοβαρότητα, ανακοινώνοντας ένα νέο, πιο αυστηρό σχέδιο δράσης εναντίον του βακτηρίου. Παρά το γεγονός ότι η Xylella fastidiosa εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2016 στις Βαλεαρίδες Νήσους, αυτή είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται το στέλεχος 53, που ανήκει στο υποείδος pauca.
Το Xylella fastidiosa pauca είναι το ίδιο στέλεχος που εξαπλώθηκε στη νότια Απουλία από το 2008, σκοτώνοντας εκατομμύρια ελαιόδεντρα.
Τα βακτήρια εντοπίστηκαν στη πικροδάφνη και σε μερικές αγριελιές. Τα φυτά καταστράφηκαν όπως απαιτείται από τα πρωτόκολλα περιορισμού Xylella fastidiosa της τοπικής αυτοδιοίκησης, τα οποία συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν και η ανακάλυψη είναι ανησυχητική, δεν εξέπληξε τις τοπικές αρχές, λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση των βακτηρίων στη βλάστηση του αρχιπελάγους τα τελευταία οκτώ χρόνια. Μέχρι σήμερα, η συνεχής παρακολούθηση από τοπικούς φορείς έχει εντοπίσει 225 ελαιόδεντρα που έχουν πληγεί από στελέχη Xylella fastidiosa στο ισπανικό αρχιπέλαγος.
Το σχέδιο περιορισμού του στελέχους 53 αυξάνει περαιτέρω τα μέτρα ελέγχου εντείνοντας τη δειγματοληψία στις περιοχές όπου εντοπίστηκε. Ο στόχος είναι να εξαλειφθούν γρήγορα τα βακτήρια. Απαιτεί επίσης από τους αξιωματούχους να ταυτοποιήσουν τυχόν υποείδος που βρέθηκε σε δείγματα σε ακτίνα 50 μέτρων από το μολυσμένο φυτό. Στοχεύονται επίσης οι φορείς εντόμων. Η θεραπεία κατά του φορέα σε όλα τα στάδια της ζωής του σε αυτές τις περιοχές κοντά στις ανιχνεύσεις έχει επίσης καθιερωθεί. Παρόμοιες διαδικασίες έχουν γίνει στο παρελθόν στην Απουλία και έχουν επιβραδύνει σημαντικά την εξάπλωση του Xylella fastidiosa.
Οι αρχές των Βαλεαρίδων Νήσων λαμβάνουν επίσης μέτρα για να περιορίσουν την περαιτέρω εξάπλωση του βακτηρίου. Όπως υποδεικνύεται από το σχέδιο δράσης, τα καθιερωμένα μέτρα περιλαμβάνουν δειγματοληψία, ανάλυση και αφαίρεση όλης της βλάστησης όπου ανιχνεύεται η λοίμωξη Xylella fastidiosa. Επιπλέον, απαγορεύεται η μετακίνηση φυτικού υλικού ξενιστή μεταξύ των νησιών και η μεταφορά φυτικού υλικού εκτός των νησιών.
Πολλές δραστηριότητες βρίσκονται σε εξέλιξη για την αντιμετώπιση του παθογόνου. Διατίθενται πόροι για την έρευνα για την καταπολέμηση του βακτηρίου, τον εντοπισμό των βέλτιστων πρακτικών για την πρόληψη της μετάδοσης του βακτηρίου από τον φορέα, τη μελέτη και την προώθηση ποικιλιών ελιάς, αμυγδάλου και αμπέλου που είναι γνωστές ότι δείχνουν κάποια αντοχή και να μελετηθεί πώς το μικροβίωμα του φυτού επηρεάζει το βακτήριο.
Αυτή η επιστημονική γνώση θα βοηθήσει τους αγρότες και τους διαχειριστές φυσικών πόρων να θεσπίσουν κατευθυντήριες γραμμές και μέτρα εστιασμένα στην ελαχιστοποίηση της ζημίας που προκαλείται από το παθογόνο βακτήριο των φυτών. Οι αγρότες θα πρέπει να προστατεύουν τις καλλιέργειές τους εφαρμόζοντας καλές γεωργικές πρακτικές, ελέγχοντας την παρουσία ή απουσία πιθανών εντόμων φορέων του βακτηρίου, εφαρμόζοντας θεραπείες κατά των εντόμων και διατηρώντας την κάλυψη του εδάφους απαλλαγμένη από βλάστηση κατά την περίοδο αναπαραγωγής του φορέα. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να εφαρμόσουν μια σειρά από καλές γεωργικές πρακτικές που συνιστώνται ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Παράλληλα, θα πρέπει να αγοράζουν φυτικό υλικό από εξουσιοδοτημένες εγκαταστάσεις, με φυτά που διαθέτουν φυτοϋγειονομικό διαβατήριο ως εγγύηση ότι είναι απαλλαγμένα από παράσιτα και ασθένειες.
Σύμφωνα με τον Miguel Miralles, ιδιοκτήτη του βραβευμένου παραγωγού Treurer στη Μαγιόρκα, το στέλεχος 53 είναι ο πιο σημαντικός μεσοπρόθεσμος κίνδυνος για τους ελαιώνες του νησιού. Ωστόσο, από τότε που εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα Xylella fastidiosa, οι αγρότες και οι δημόσιες διοικήσεις, καθώς και οι πολίτες γενικότερα, έδειξαν υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία του προβλήματος. «Με την εμφάνιση του στελέχους 53, οι έλεγχοι έχουν αυξηθεί και ελπίζουμε ότι η επέκτασή του μπορεί να σταματήσει», ανέφερε.
Ο Miralles τόνισε πόσο σημαντική είναι η στοχευμένη δράση σε διαφορετικά επίπεδα για την αντιμετώπιση του παθογόνου. «Η υιοθέτηση προληπτικών μέτρων είναι απαραίτητη, καθώς είναι επί του παρόντος ο καλύτερος μηχανισμός για να σταματήσει η εξάπλωσή του», είπε. «Μεταξύ αυτών των μέτρων, είναι κρίσιμο να αναπτυχθούν καλές πρακτικές στη διαχείριση του εδάφους, τη λίπανση, το κλάδεμα και την άρδευση. Πρέπει επίσης να εφαρμοστούν μέτρα για την καταπολέμηση των φορέων».
