Υπό αυτήν την έννοια, η ελαιοπαραγωγή τοποθετείται στη θέση του μεγάλου αδικημένου των αγορών αγροτικών εμπορευμάτων, με τις τιμές παραγωγού να βρίσκονται σχεδόν στα αντίστοιχα με τα περσινά (άνοιξη 2021) επίπεδα, μένοντας σαφώς πίσω στην κούρσα που έτρεξαν οι τιμές σε προϊόντα όπως είναι τα δημητριακά ή το βαμβάκι, τα κηπευτικά. Μάλιστα αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι οι τιμές που διαμορφώνουν τα ευρείας κατανάλωσης ελαιόλαδα στο ράφι του σούπερ μάρκετ ενισχύθηκαν από 20 έως 30% σύμφωνα με επίσημες μετρήσεις. Με άλλα λόγια, η όποια ανατίμηση στην τιμή του τελικού προϊόντος χάθηκε στους επόμενους κρίκους της αλυσίδας αξίας χωρίς να φτάσει στους ελαιοπαραγωγούς.
Ο αντίκτυπος της συγκυρίας αυτής αποτυπώνεται ήδη στον «χάρτη των καλλιεργητικών φροντίδων» αφού στοιχεία που παραθέτουν στελέχη της αγοράς εισροών μιλούν για μια μείωση έως και 40% της κατανάλωσης λιπασμάτων ιδίως στα διαμερίσματα του ελληνικού νότου, όπου η ελαιοκαλλιέργεια κυριαρχεί. Φυσικά η τάση αυτή, αφήνει μια αρνητική παρακαταθήκη για την επερχόμενη ελαιοκομική περίοδο, αφού αν και η εικόνα της ανθοφορίας των ελαιόδεντρων είναι ενθαρρυντική, δεν γίνεται η απαραίτητη υποστήριξη, ενώ σε περίπτωση κάποιας «καιρικής αναποδιάς» αρκετοί θα είναι οι παραγωγοί που δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των δέντρων τους. Στο ερώτημα πώς μπορεί ο κλάδος του ελαιολάδου να ορθοποδήσει σε καιρούς ακριβών εισροών, έμπειρα και δραστήρια στελέχη της εγχώριας αγοράς δείχνουν δύο οδούς: Είτε μια στωική προσμονή ώσπου τα εμπορικά δεδομένα να επιστρέψουν στην οριακή οικονομική βιωσιμότητα των μονάδων, είτε μια αποφασιστική στροφή στην τυποποίηση, που θα εξασφάλιζε καλύτερα περιθώρια κέρδους στους παραγωγούς.
Οι ανατιμήσεις για την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο, εκτείνονται παντού, από το πετρέλαιο και τις εισροές μέχρι τα ποτίσματα, αλλά και τα εργατικά το προσεχές φθινόπωρο. «Το κόστος καλλιέργειας είναι 60 με 70% πάνω» υπολογίζει ο Σπύρος Αναγνωστόπουλος γεωπόνος και ιδρυτής της Αγροφυτικής, ενός καταστήματος εφοδίων στην Πάτρα, ο οποίος εδώ και λίγα χρόνια διαθέτει στην αγορά το δικό του brand ελαιολάδου (Ranis και Castello de Barone) από την πατρινιά ποικιλία ελιάς, την Κουτσουρελιά. Συγκεκριμένα, η βασική λίπανση (αζωτούχα, τύπος 12-12-17 και θειϊκή αμμωνία 21-0-0), κοστίζει φέτος 100% περισσότερο απ’ ό,τι πέρυσι.
Το τυποποιημένο, premium ελαιόλαδο, όταν ανεβαίνουν όλα τα κόστη, ανεβαίνει και η τιμή» εξηγεί ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, παραγωγός του πολυβραβευμένου ελαιολάδου One and Olive από τη Μεσσηνία. Πρόκειται για μια οικογενειακή επιχείρηση με έδρα τη Μεσσηνία, όπου εκτός της παραγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου, διαχειρίζεται ελαιοτριβείο, διατηρώντας μια σταθερή επικοινωνία με παραγωγούς της περιοχής.
Ελιγμοί επιβίωσης μικρών παραγωγών
Ακόμα και για όσους δεν διαθέτουν δικό τους επώνυμο προϊόν, η συνεργασία με εταιρείες τυποποίησης premium ελαιολάδου, εξακολουθεί να δίνει οικονομικά κίνητρα, όσο ξεκλειδώνονται αθόρυβα αλλά σταθερά νέες αγορές. Οι τιμές για ένα τέτοιο ελαιόλαδο μπορούν να διαφέρουν από 60 έως και 1,0 ευρώ πάνω από ό,τι πληρώνει η αγορά εξηγεί ο Δημήτρης Αναγνωστόπουλος της One and Olive. Εδώ όμως δεν υπάρχουν εκπτώσεις στην καλλιέργεια. «Απλά θα χρειαστεί να βρεθεί και ο αγοραστής που ψάχνει την ποιότητα αυτή». Στην περίπτωση του παραγωγού του One and Olive, το άνοιγμα αγορών για ποιοτικά και τυποποιημένα ελαιόλαδα είναι μια υπόθεση πιο εύκολα διαχειρίσιμη από το να περιμένει κανείς απλά να ανέβει η αγορά του χύμα 20 και 30 λεπτά. «Ακόμα και σε αυτές τις συγκυρίες, το τυποποιημένο ελαιόλαδο διατηρεί αξιώσεις, ιδίως στη διεθνή αγορά» θα πει ο ίδιος. «Η αγορά είναι ανακατεμένη, αρκετοί ψάχνουν για νέες συνεργασίες, με το ελληνικό τυποποιημένο να κερδίζει μερίδια έναντι των πιο ακριβών Ιταλών αλλά και των Ισπανών που έχουν ανεβάσει και αυτοί τις τιμές τους» εξηγεί ο Μεσσήνιος παραγωγός. Μάλιστα, δεν είναι μόνο η ποιότητα και το αβαντάζ της συσκευασίας που μπορούν να ισορροπήσουν τα οικονομικά δεδομένα για όσους εγκατέλειψαν το «στημένο παιχνίδι» της αγοράς του χύμα και προσδέθηκαν στο άρμα της τυποποίησης. «Πέρυσι στην περιοχή μας είχαμε 70% μείωση της παραγωγής. Την ζημιά αυτήν την ισορροπήσαμε βγάζοντας νέους κωδικούς αρωματικών ελαιολάδων, ενώ δώσαμε περισσότερο τονάζ στην ετικέτα του early harvest» εξηγεί ο Δημήτρης Αδαμίδης, παραγωγός του Konos Olive Oil από τη Μάκρη, πάνω στη Θράκη. Σύμφωνα με τον ίδιο, η διαφοροποίηση του προϊόντος, γίνεται εργαλείο αντιμετώπισης κρίσεων στην αγορά, ενώ τελευταία κερδίζει δυναμική και ο ελαιοτουρισμός.
Οι καταλύτες της αγοράς
Αν η εντύπωση των ακριβών εισροών είναι κοινή σε όλους τους παραγωγούς που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό ελαιώνα, φαίνεται ότι το αποτέλεσμα της ενασχόλησης δεν είναι κοινό, ακόμα και σε αυτές τις ακραίες συνθήκες. Την ανισορροπία στην αγορά του χύμα, δείχνει ικανή να αντιμετωπίσει η τυποποίηση, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει από την πλευρά του και ο Γιώργος Πασχαλάς, ο οποίος μόλις φέτος, σε αυτήν τη συνθήκη κατάφερε να βγει στην αγορά με ένα ολοκληρωμένο ελαιόλαδο, το «αριστοτελικό» «Εντελέχεια». Για τους καταλύτες που θα καθορίσουν την αγορά του προϊόντος το επόμενο διάστημα, μιλά ο Νίκος Ρενιέρης, από την εξαγωγική εταιρεία τυποποίησης στα Χανιά, Ρενιέρης, ο οποίος επιβεβαιώνει πως η ανθοφορία έχει ήδη δώσει ρυθμό, ωστόσο θα χρειαστεί οι παραγωγοί να μπορέσουν να αξιοποιήσουν το δυνατόν καλύτερα τη δυναμική που προσφέρουν τα δέντρα.
