Οι τελευταίοι 12 μήνες ήταν ιδιαίτερα δύσκολοι για την ελαιοκομία και το γεγονός αυτό αποτυπώνεται σε έρευνα που παρατίθεται σε σχετικό ρεπορτάζ των Olive Oil Times, για το πέρας της οποίας συγκεντρώθηκαν στοιχεία από 4253 παραγωγούς ελαιολάδου από 36 διαφορετικές χώρες, με σκοπό να προσδιοριστούν οι αιτίες που επιβαρύνουν παγκοσμίως τις ελαιοπαραγωγικές δραστηριότητες. Ως αρχικές και γενικές παρατηρήσεις, καταγράφηκαν μειωμένοι δείκτες ικανοποίησης για την φετινή σοδειά (56 έναντι 68 πέρυσι στην σχετική κλίμακα της έρευνας), αλλά και σταθεροί δείκτες όσον αφορά την ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου (83 έναντι 82 πέρυσι).
Ελαιοκαλλιεργητές από την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Τυνησία και τις ΗΠΑ ρωτήθηκαν για τους παράγοντες που δυσχεραίνουν το παραγωγικό τους έργο, και οι απαντήσεις που έδωσαν αντανακλούν τόσο τα νέα καλλιεργητικά δεδομένα που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, όσο και θέματα οικονομικής φύσεως που σχετίζονται με το εργατικό δυναμικό, τις συνθήκες της διεθνούς αγοράς αλλά και τους περιορισμούς που συγκαταλέγονται στα επακόλουθα της πανδημίας.
Η κρίση της Covid-19 είχε διττό αντίκτυπο, καθώς επηρέασε αρνητικά την παραγωγή σε αρκετά μέρη του κόσμου, αλλά και θετικά σε άλλα. Για παράδειγμα, οδήγησε μεν σε έλλειψη εργατικού δυναμικού, παύση παραγγελιών και αύξηση των εξόδων σε ελαιώνες της Σπάρτης αλλά και σε τόνωση του ενδιαφέροντος για τα αγνά υλικά μαγειρέματος και τον εγχώριο τουρισμό σε ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις των ΗΠΑ. Αυτό εξηγείται από την αυξανόμενη τάση για διαμονή κοντά στο σπίτι, απόρροια των μέτρων προφύλαξης και κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, η παρουσία της γίνεται αισθητή σε όλο τον κόσμο με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σύμφωνα με το εν λόγω ρεπορτάζ. Αγρότες από την Πορτογαλία, αναφέρουν ότι η αλλαγή του κλίματος ενδέχεται να “μεταφέρει” σταδιακά τις καλλιέργειες ελαιώνων σε νέο γεωγραφικό πλάτος, διότι όχι μόνο επιβάλλει μια πρώιμη -κατά έναν μήνα- συγκομιδή προκειμένου να μην αλλοιώνεται η ποιότητα του ελαιολάδου, αλλά και μεταβάλλει την ευαισθησία των ελαιώνων στις βακτηριακές ασθένειες, κάνοντας απαραίτητη την εύρεση τρόπων προσαρμογής στα ρευστά περιβαλλοντικά δεδομένα. Επίσης , η γενική άνοδος της θερμοκρασίας ευνοεί την εκδήλωση πυρκαγιών όπως αυτές που παρατηρήθηκαν το καλοκαίρι στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ, ενώ η μεγάλη ξηρασία των ανοιξιάτικων και καλοκαιρινών μηνών συρρίκνωσε την φετινή σοδειά σε πολλές μεσογειακές ελαιοκαλλιέργειες.
Οι συνθήκες της αγοράς αλλά και η σύγχυση των καταναλωτών στο θέμα ποιότητα – τιμή, αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία που επηρεάζουν την αναγνωρισιμότητα τόσο της ποιότητας του ελαιολάδου, όσο και του μόχθου των παραγωγών. Αν και την σημερινή εποχή έχουν αναδειχθεί αρκετές από τις ευεργετικές ιδιότητες του προϊόντος, και αρκετοί παραγωγοί επιλέγουν να προωθήσουν έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, οι κάτω του κόστους τιμές υπό τις οποίες καταλήγει να πωλείται από τους εμπόρους λιανικής υπονομεύουν την αξία του, και σε συνδυασμό με την αύξηση των εξόδων παραγωγής και συγκομιδής που παρατηρείται σε πολλά μέρη του κόσμου, προκαλούν μεγάλη οικονομική πίεση στους αγρότες. Η ενίσχυση των τιμών του ελαιολάδου στην αγορά, δεν διευκολύνεται επίσης από την στροφή πολλών καταναλωτών σε βιομηχανοποιημένες, φθηνότερες (και χειρότερες για την υγεία) λύσεις, συνεπώς ελλοχεύει ο κίνδυνος τα πιστοποιημένης αξίας φυσικά προϊόντα να μένουν στο ράφι όταν κοστολογούνται με βάση την πραγματική τους αξία.
Εντωμεταξύ, σε αρκετές χώρες που η αγροτική οικονομία βασίζεται στην δραστηριότητα μικρών και μεσαίων παραγωγών όπως η Ιταλία και η Τουρκία, είναι όλο και πιο έκδηλο φαινόμενο η συνεργασία στο πλαίσιο συνεταιρισμών, προκειμένου οι αγρότες να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στην ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά, ελλείψει κρατικού σχεδιασμού και συντονισμού στον ελαιοπαραγωγικό τομέα.
Προφανώς, υπάρχουν επιμέρους διαφορές σχετικά με το ποιοι από τους προαναφερθέντες παράγοντες επηρέασαν κάθε χώρα/περιοχή του κόσμου και σε ποιο βαθμό, ωστόσο τα στοιχεία αυτά σκιαγραφούν τον σύνθετο χαρακτήρα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η παγκόσμια ελαιοκομία σήμερα και τις ευέλικτες λύσεις που απαιτούνται στο εγγύς μέλλον.
