Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός, καταναλωτής και εξαγωγέας ελαιολάδου παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, η παραγωγή γνήσιου, υψηλής ποιότητας, ελαιολάδου δεν αποτελεί απλώς ζήτημα υπερηφάνειας ή φήμης, αλλά και ζήτημα με μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο.
Έτσι, μέσα στο 2025 το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο θα δημοσιεύσει έκθεση ελέγχου, στην οποία θα εξετάζει αν η ποιότητα αυτού του εμβληματικού ευρωπαϊκού προϊόντος προστατεύεται επαρκώς.
Στο πλαίσιο των εργασιών του, το κλιμάκιο ελέγχου θα πραγματοποιήσει επισκέψεις στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα και το Βέλγιο, ενώ η σχετική έκθεση αναμένεται να δημοσιευθεί περί τα τέλη του 2025.
Για πολλούς Ευρωπαίους, το ελαιόλαδο δεν είναι απλώς ένα συστατικό που δεν πρέπει να λείπει από την κουζίνα τους, αλλά και σύμβολο του μεσογειακού τρόπου ζωής, με καίριο ρόλο στην υγιεινή διατροφή. Όμως, οι πρόσφατες, ραγδαίες αυξήσεις των τιμών, που οφείλονται στην ξηρασία και στους καύσωνες που έπληξαν τις καλλιέργειες, κατέστησαν το ελαιόλαδο δυσπρόσιτο για πολλούς καταναλωτές. Και, για ένα προϊόν που θεωρείται «υγρό χρυσάφι», αυτές οι αυξήσεις των τιμών ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες στην απάτη και τη νοθεία.
Δόλιες πρακτικές, που συνίστανται στην παραπλάνηση των καταναλωτών σχετικά με την ποιότητα, την προέλευση ή την ασφάλεια του προϊόντος, μπορούν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη τους, αλλά και να θέσουν σε κίνδυνο τον βιοπορισμό των έντιμων παραγωγών. Σε τελική ανάλυση, το ελαιόλαδο δεν είναι απλώς ένα προϊόν: συμβολίζει την παράδοση, τη φροντίδα και την αριστεία. Οι καταναλωτές πρέπει να μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη ότι το ελαιόλαδο που βρίσκουν στο ράφι είναι γνήσιο. Χωρίς αξιόπιστα συστήματα για την επιβολή των σχετικών προτύπων και τον έλεγχο των ετικετών, η φήμη του ευρωπαϊκού ελαιολάδου κινδυνεύει.
Για τον λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) διενεργεί έλεγχο αυτή την περίοδο, προκειμένου να αξιολογήσει αν τα συστήματα ελέγχου της ΕΕ διασφαλίζουν αποτελεσματικά τη γνησιότητα και την ασφάλειά του, καθώς και την ακρίβεια της επισήμανσής του.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΕΕΣ στρέφει την προσοχή του στον τομέα του ελαιολάδου. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει εξετάσει τα σχετικά καθεστώτα στήριξης και έχει ασχοληθεί με ευρύτερα ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας και της επισήμανσης των τροφίμων. Το 2006, διενήργησε έλεγχο σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) για την ελαιοκομία, αναδεικνύοντας σημαντικές αδυναμίες του, ενώ, σε πιο πρόσφατη έκθεσή του, κάλυψε το ζήτημα της επισήμανσης των τροφίμων στην ΕΕ.
Στο πλαίσιο του εν εξελίξει ελέγχου του, το ΕΕΣ επικεντρώνεται σε μια πτυχή που δεν έχει εξετάσει στο παρελθόν: στα συστήματα ελέγχων σε σχέση με τα πρότυπα εμπορίας και την ασφάλεια του ελαιολάδου ως τροφίμου.
«Επιδίωξή μας είναι να ρίξουμε φως στους μηχανισμούς που εφαρμόζονται για την προστασία τόσο των καταναλωτών όσο και των παραγωγών, ξεκινώντας από την επαλήθευση της προέλευσης και της ποιότητας του ελαιολάδου και φθάνοντας μέχρι τη διασφάλιση ότι αυτό δεν περιέχει επιβλαβείς ρύπους.», αναφέρει σε σχετική ανάρτηση στην ιστοσελίδα του το ΕΕΣ.
