Σύμφωνα με έρευνες, η ελιά είναι το δέντρο με τη μεγαλύτερη ικανότητα απορρόφησης ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα. Χαρακτηριστικό είναι ότι η παραγωγή ενός λίτρου ελαιόλαδου συλλέγει 10,64 kg ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα.
Όπως, μάλιστα, επισημαίνεται σε μελέτη του 2017 για το ισοζύγιο CO2 του ελαιόλαδου στον κόσμο, που πραγματοποιήθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιόλαδου (IOC), η παγκόσμια ελαιοκαλλιέργεια, η οποία εκτείνεται σε 10,5 εκατομμύρια εκτάρια, μπορεί να συλλάβει 47 εκατομμύρια τόνους CO 2 ετησίως. Αντίστοιχα, η παγκόσμια παραγωγή ελαιόλαδου μπορεί να απορροφήσει εκπομπές μιας πόλης 7 εκατομμυρίων κατοίκων.
Ένα εκτάριο ελαιώνα, δηλαδή, μπορεί να δεσμεύσει 4,5 τόνους CO2 ετησίως. Λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό κύκλο ζωής του ελαιόλαδου, μπορούμε να θεωρήσουμε, λοιπόν, ότι η παραγωγή ενός κιλού ελαιόλαδου απομακρύνει 10 κιλά CO2 από την ατμόσφαιρα.
Ενδεδειγμένες τεχνικές καλλιέργειας
Στην Ελλάδα, τα ελαιόδεντρα καλύπτουν το 20% των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Με την κλιματική κρίση που μαστίζει τον πλανήτη, φαίνεται πως η ανθοφορία, η καρπόδεση, η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα του παραγομένου προϊόντος θα επηρεαστούν.
Έρευνες έδειξαν πως, έπειτα από τις κατάλληλες καλλιεργητικές τεχνικές, η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να μειωθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί η παραδοσιακή, αειφορική καλλιέργεια της ελιάς αυξάνει την απορρόφηση του CO2, σε αντίθεση με την εντατική καλλιέργεια, τα πυκνά συστήματα φύτευσης και μηχανικής συγκομιδής.
Προτεινόμενες μεθόδοι καλλιέργειας, επομένως, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης με την εκπομπή λιγότερων αερίων του θερμοκηπίου, είναι οι εξής:
- Τροποποίηση του κλαδέματος των ελαιοδέντρων για αύξηση της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεση.
- Ανακύκλωση κλαδεμάτων ως υλικό εδαφοκάλυψης και θρέψης.
- Αξιοποίηση των παραπροϊόντων ελαιοτριβείου με εφαρμογή στο έδαφος (φερτάρδευση).
- Αξιοποίηση των υποπροϊόντων ελαιοκαλλιέργειας μετά από κομποστοποίηση.
- Ελάχιστη ή η καθόλου καλλιέργεια του εδάφους για περιορισμό της διάβρωσης και καταστροφής της οργανικής ουσίας.
- Η τροποποίηση της ζιζανιοχλωρίδας για αύξηση της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα.
Ελαιοκαλλιέργεια και κλιματική αλλαγή
Στην αμφίδρομη σχέση μεταξύ της γεωργίας, ιδίως της ελαιοκαλλιέργειας, και της κλιματικής αλλαγής, αναφέρεται σε πρόσφατο σημείωμά του το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας.
Όπως επισημαίνει, από τη μία πλευρά, η μεγάλη εξάρτηση των ελαιόδεντρων από τις κλιματικές συνθήκες τα καθιστά ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή. Από την άλλη πλευρά όμως, οι ελαιώνες είναι σε θέση να δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και να το αποθηκεύουν στις μόνιμες βλαστικές δομές των ελαιόδεντρων, αυξάνοντας έτσι την περιεκτικότητά τους σε οργανική ουσία και μετατρέποντάς τα σε μόνιμες δεξαμενές CO2.
Πρόσφατα, αναδείχθηκαν αρκετές πρωτοβουλίες για τη δημιουργία «πιστώσεων άνθρακα» από τη γεωργία, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επεξεργάζεται επί του παρόντος ένα πλαίσιο για την πιστοποίηση της αφαίρεσης άνθρακα.
«Ως εκ τούτου, βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε μια κρίσιμη στιγμή για τον ελαιώνα να αναγνωρίσει τον θεμελιώδη περιβαλλοντικό του ρόλο. Αυτή η αναγνώριση θα μπορούσε να έχει θετική επίδραση στους αγρότες, καθώς οι βιώσιμες και θετικές καλλιεργητικές πρακτικές τους, θα τους επέτρεπαν να αποκτήσουν πρόσθετο εισόδημα», επισημαίνεται σχετικά.
Διοργάνωση εργαστηρίου
Σε αυτά τα πλαίσια, το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας, πρόκειται να διοργανώσει το διεθνές εργαστήριο «Ισοζύγιο άνθρακα στον τομέα της ελιάς: Μέρος της λύσης κατά της κλιματικής αλλαγής (Carbon balance of the olive sector: Part of the solution against climate change)» από τις 17 έως τις 19 Οκτωβρίου του 2023.
Στόχος είναι οι συμμετέχοντες να ανταλλάξουν τις εμπειρίες τους, να προβληματιστούν σχετικά με τη θέση του κλάδου του ελαιόλαδου και της επιτραπέζιας ελιάς όσον αφορά τη συμβολή του στην επίτευξη των στόχων «ουδετερότητας CO2», καθώς και για το πώς η τρέχουσα κατάσταση μπορεί να ωφελήσει συνολικά τον κλάδο.
