του Γιάννη Πανάγου
Το περιβάλλον στο πεδίο της ελαιοπαραγωγής μεταβάλλεται θεαματικά και οι διαδικασίες που υποχρεώνονται να ακολουθούν οι καλλιεργητές, προκειμένου να παραμείνουν στο παιχνίδι, γίνονται όλο και πιο σύνθετες και απαιτητικές.
Παλιότερα, ακολουθώντας την παραδοσιακή οδό, ο αγρότης φρόντιζε τον ελαιώνα του, μεριμνούσε για τη συγκομιδή, έφερνε τον καρπό του στο ελαιουργείο (συνήθως της Ένωσης) και εκεί ολοκληρώνονταν οι υποχρεώσεις της χρονιάς.
Σήμερα, παραγωγική δραστηριότητα μ’ αυτά και μόνο τα χαρακτηριστικά δύσκολα θα μπορούσε να είναι βιώσιμη.
Στην προοπτική εγκατάστασης ενός ελαιώνα υπάρχει μια πανσπερμία ποικιλιών μεταξύ των οποίων θα πρέπει να γίνει επιλογή, προτείνονται διαφορετικοί τρόποι εγκατάστασης οι οποίοι διέπονται από τους δικούς τους κανόνες, ξεδιπλώνονται διλήμματα για το μοντέλο καλλιέργειας (βιολογικό, συμβατικό, βιοδυναμικό κ.α.), παραμένουν ανοιχτά τα μέτωπα της τεχνολογίας και του περάσματος στην ψηφιακή εποχή, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η πρόκληση καθετοποίησης της παραγωγής. Δηλαδή επενδύσεις σε μικρό ή μεγάλο ελαιουργείο, σε μονάδα τυποποίησης, σε διαδικασίες branding, σε ηλεκτρονικές πωλήσεις κ.ά. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο ελαιοπαραγωγός καλείται να διαμορφώσει τη δική του στρατηγική, να οριοθετήσει τις δικές του επιδιώξεις και να εφαρμόσει με συνέπεια το αντίστοιχο επιχειρηματικό πλάνο.
Βεβαίως τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Με τον μέσο όρο ελαιοκαλλιέργειας ανά εκμετάλλευση κάτω από 20 στρέμματα, ήτοι 300 ελαιόδενδρα, η ελαιοπαραγωγή, τις καλές χρονιές, προσεγγίζει τα 6.000 κιλά. Αυτό σημαίνει ότι τα ακαθάριστα ετήσια έσοδα μιας τέτοιας εκμετάλλευσης, με βάση τα σημερινά δεδομένα, δύσκολα θα ξεπεράσουν τα 18.000 ευρώ.Αντίστοιχα, οι ανελαστικές δαπάνες της καλλιέργειας (χωρίς τα κόστη γης και εγκατάστασης) προσεγγίζουν τα 300 ευρώ το στρέμμα. Όπερ σημαίνει, καθαρά έσοδα της τάξεως των 12.000 ευρώ.
Μ’ αυτό το οικονομικό αποτέλεσμα, οι επιλογές που έχει στη διάθεσή του ο αγρότης – κάτοχος της εν λόγω εκμετάλλευσης δεν είναι βέβαια πολλές. Ειδικά στην περίπτωση που το εισόδημα του παραγωγού δεν συμπληρώνεται και από άλλες καλλιέργειες ή και από κάποια εξωγεωργική δραστηριότητα.
Η διεύρυνση της καλλιέργειας σε ένα βιώσιμο επίπεδο της τάξεως των 60 στρεμμάτων περίπου, δηλαδή κοντά στα 1.000 ελαιόδενδρα, μοιάζει κάτι παραπάνω από αναγκαία. Ταυτόχρονα, η οδός της συνεργασίας για την προσέγγιση νέων πιο αποτελεσματικών μεθόδων καλλιέργειας με χαμηλότερο κόστος, καθίσταται μονόδρομος.
Τα παραπάνω στοιχεία έρχονται να επιβεβαιώσουν, γιατί, υπό τις παρούσες συνθήκες αγοράς, δεν είναι εφικτή η διατήρηση των 120.000 και πλέον εκμεταλλεύσεων στον τομέα ελαιοκαλλιέργειας. Γιατί υποστηρίζεται πλημμελώς ο ελληνικός ελαιώνας και γιατί δεν υπάρχουν προς το παρόν οι προϋποθέσεις για μια πιο δυναμική ανάπτυξη της ελαιοκομίας στη χώρα. Αποσπασματικά και κατά περίπτωση υπάρχουν, βέβαια, φωτεινά παραδείγματα, τα οποία εκτός του ότι επιβεβαιώνουν τον κανόνα, έρχονται να υποδείξουν καινούργια μονοπάτια στην κάθετη ανάπτυξη της ελαιοκομίας και της ελαιοπαραγωγής στη χώρα μας. Αυτά τα παραδείγματα έρχεται να παρουσιάσει, με το δικό της ζωηρό πάντα τρόπο και η παρούσα ετήσια έκδοση The Top 50 του Ελαίας Καρπός.
