Για την επίτευξη του ορθολογικού τρόπου λίπανση, που αποτελεί βασικό εργαλείο για την μείωση του κόστους των εισροών, τον έλεγχο της παρενιαυτοφορίας και την διατήρηση της ευρωστίας και παραγωγικότητας των δέντρων, οι χημικές αναλύσεις δειγμάτων μπορούν να δώσουν τις κατευθυντήριες που χρειάζονται. Η µέθοδος της χηµικής ανάλυσης των φύλλων (φυλλοδιαγνωστική) συνίσταται ως η βέλτιστη µέθοδος προσδιορισµού της περιεκτικότητας των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα του ελαιόδεντρου, κατά τις διάφορες φάσεις της βλάστησής του. Από τα 17 θρεπτικά στοιχεία που προσλαμβάνονται από το έδαφος, το άζωτο (N), το φώσφορο (P) και το κάλιο (K) απορροφώνται στις μεγαλύτερες ποσότητες και διαδραματίζουν τον καθοριστικότερο ρόλο. Η βασική λίπανση, που αποτελείται συνήθως από αυτά τα στοιχεία, γίνεται έως τα μέσα Φεβρουαρίου, ώστε τα δέντρα να έχουν στη διάθεση τους όλα τα θρεπτικά που είναι απαραίτητα για τη διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών και την έναρξη της βλάστησης. Η διαθεσιμότητα και απορροφησιμότητα των στοιχείων από την καλλιέργεια μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό και από παράγοντες όπως οι Πριν την εφαρμογή λιπάνσεων είναι προτιμότερο να γνωρίζουμε τις φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους, η σύσταση, η διαπερατότητα , το βάθος, το pH και η περιεκτικότητά του σε ασβέστιο και νερό.
Ο «βασιλιάς» των θρεπτικών στοιχείων, που είναι απαραίτητο για τη βλάστηση και την παραγωγικότητα της ελιάς, και καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες από τα ελαιόδεντρα, είναι το άζωτο (Ν). Το άζωτο διεγείρει την έκπτυξη και ανάπτυξη των βλαστών, των κλάδων, του κορµού και του ριζικού συστήματος των δέντρων. Μιλώντας με αριθμούς, υπολογίζεται ότι για μία ετήσια παραγωγή καρπών 80 κιλών ανά δέντρο, θα απαιτηθούν 400 γραμμάρια αζώτου για τους καρπούς, 300 γραμμάρια για παραγωγή 20 κιλών νέου φυλλώματος και 100 γραμμάρια για τα νέα ξυλώδη τμήματα. Η εφαρμογή της αζωτούχου λίπανσης συνίσταται να πραγματοποιείται σε 2 δόσεις, µε τα 2/3 της συνολικής ποσότητας (10-15 κιλών Ν ανά στρέµµα) πριν την έναρξη της νέας βλάστησης και την υπόλοιπη πριν την ανθοφορία.
Ο φώσφορος συµβάλλει στον σχηµατισµό των ανθέων, την ανάπτυξη του ριζικού συστήµατος και στην διαδικασία ωρίµανσης του ελαιόκαρπου. Φωσφορική λίπανση πρέπει να εφαρµόζεται όταν η περιεκτικότητα στα φύλλα είναι σε κρίσιµα επίπεδα, ή παρατηρηθούν οπτικά συµπτώµατα τροφοπενίας στα φύλλα κατά τον χειµώνα-άνοιξη. Οι προστιθέµενες ποσότητες φωσφόρου να µην υπερβαίνει το 1/3-1/5 του χορηγούµενου αζώτου. Σηµαντικό είναι να αποφεύγεται η υπερβολική φωσφορούχος λίπανση, που θα έχεις ως αποτέλεσµα την µείωση της ικανότητας των δένδρο για πρόσληψη καλίου, ασβεστίου, σιδήρου και βορίου.
Τέλος το κάλιο (ή ποτάσιο) και το ασβέστιο αποτελούν στοιχεία ιδιαίτερης σπουδαιότητας, για την θρέψη της ελιάς. Συχνά μαζί με την καλιούχο λίπανση συνίσταται η χορήγηση και μικρή ποσότητας βόρακα, με το βόριο να αποτελεί στοιχείο σε έλλειψη στα Ελληνικά χώματα. Τροφοπενία καλίου μειώνει την ανθεκτικότητα στο κρύο και σε ορισμένα παράσιτα, ενώ παράλληλα μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανθοφορία, στο μέγεθος και στην περιεκτικότητα του καρπού σε λάδι. Γενικά ανάγκη για καλιούχο λίπανση εμφανίζεται συχνότερα σε αβαθή, ελαφρά όξινα και ασβεστούχα εδάφη.
Υδρολίπανση
Το μοντέρνο «πάντρεμα» άρδευσης και λίπανσης ή (νερού και θρεπτικών)
ή
Αειφορία και αποτελεσματικότητα με υδρολίπανση
Γνωρίζοντας ότι η διασφάλιση ικανοποιητικών ποσοτήτων νερού για την καλλιέργεια είναι ικανή να βελτιώσει την πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων και να τετραπλασιάσει ακόμα την τελική απόδοση των δέντρων, ολοένα και περισσότερη παραγωγοί, ιδιαίτερα σε εντατικοποιημένες εκμεταλλεύσεις, στρέφονται στην υδρολίπανση (fertigation). Η υδρολίπανση μεταφράζεται ως η παροχή λίπανσης (θρεπτικών) μέσω του συστήματος στάρδιν άρδευσης. Πέρα από το κόστος αρχικής εγκατάστασης, η μέθοδος αυτή παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την παραδοσιακή μέθοδο προσθήκης στερεών λιπασμάτων στο έδαφος, με βασικότερο ότι επιτρέπει στον καλλιεργητή να ελέγχει πλήρως τα επίπεδα θρεπτικών ουσιών στο νερό άρδευσης ανά πάσα στιγμή και να προσαρμόζει τα επίπεδά τους ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του δέντρου, την εποχή του έτους και το φορτίο των καρπών που φέρει. Μελέτες δείχνουν ότι η εφαρμογή στάρδιν άρδευσης-υδρολίπανσης συμβάλλει στην συγκέντρωση του ενεργού ριζικού συστήματος, κοντά στην περιοχή που βρίσκονται οι σταλάκτες, με αποτέλεσμα την πιο αποτελεσματική και με λιγότερες απώλειες τροφοδοσία των δέντρων. Τα λιπάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα συστήματα υδρολίπανσης είναι δύο ειδών:
- στερεά κρυσταλλικά και
- υγρά λιπάσματα
Τα κοκκώδη κρυσταλλικά έχουν καλύτερη διαλυτότητα στο νερό και είναι καταλληλότερα για την χρήση σε αυτά τα συστήματα. Παρά την ύπαρξη συμβατικών κοκκωδών λιπασμάτων με επίσης υψηλή υδατοδιαλυτότητα, η χρήση τους θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω των αυξημένων υπολειμματικών στοιχείων που περιέχουν, οδηγώντας σε φράξιμο των μπεκ. Γενικότερα, προσοχή πρέπει να δίνεται στην σωστή αρχική διάλυση των λιπασμάτων, και στην τακτική συντήρηση του αρδευτικού δικτύου για την αποφυγή συγκέντρωσης αλάτων (από τα λιπάσματα ή και το ίδιο το νερό) και φράξιμό του. Συνήθως η προσθήκη υγρού διαλύματος του λιπάσματος που έχει επιλεγεί γίνεται σε ποσότητες ο,2-0,7 λίτρα ανά κυβικό λίτρο νερού. Η παροχή του λιπάσματος συνίσταται να προγραμματίζεται να πραγματοποιείται στην μέση του προγράμματος άρδευσης ώστε το τελικό καθαρό νερό να ξεπλένει το δίκτυο.
Φυσικό «ντοπάρισμα» με βιοδιεγέρτες
Με το βλέμμα στην αειφόρο ανάπτυξη της γεωργίας αλλά και στην αύξηση των αποδόσεων, οι βιοδιεγέρτες αποτελούν μια πολλά υποσχόμενη λύση. Πιο συγκεκριμένα οι βιοδιεγέρτες είναι φυσικά προϊόντα-ουσίες ή/και μικροοργανισμοί που έχουν την δυνατότητα να ενισχύουν τις φυσικές φυτικές διεργασίες, την ευρωστία, ανθεκτικότητα και παραγωγικότητα των φυτών καθώς επίσης και την αποτελεσματικότητα των εισροών (πχ λιπάσματα). Όλο και περισσότερες εταιρείες λιπασμάτων στις ημέρες μας, προσθέτουν στο κατάλογο των σκευασμάτων τους νέα προϊόντα με βιοδιεγέρτες συνιστώντας, για μέγιστα αποτελέσματα, την συνδιαστική εφαρμογή τους (διαφυλλικά ή στην ριζόσφαιρα), με ένα προσαρμοσμένο πρόγραμμα λίπανση.
Και στις δύο μεθόδους λίπανσης (παραδοσιακή και υδρολίπανση), η υπερβολική αζωτούχος λίπανση πρέπει να αποφεύγεται αφού μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις:
- στην ανθεκτικότητα των δένδρων στο κρύο και στην ξηρασία,
- στην ευπάθεια προσβολής από παθογόνους οργανισμούς,
- στην ανθοφορία, στον αριθμό των καρπών και
- στην ποιότητα του ελαιολάδου, μέσω της αύξησης της περιεκτικότητας σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και της μείωσης των επιπέδων πολυφαινολών.
Σχηματική αναπαράσταση της ανταπόκρισης-αντίδρασης των ελαιόδεντρων στην αζωτούχο λίπανση.
Variability= μεταβλητότητα (διακύμανση)
Ν level= Επίπεδα αζώτου
Oil quality= ποιότητα ελαιολάδου
Yield= απόδοση (σε καρπό)
Vegetative growth= βλαστητική ανάπτυξη
