Μία «παλιά» ιδέα, η οποία παραμένει επίκαιρη 30 χρόνια μετά, είναι η πρόταση για το 5λιτρο του παραγωγού, η οποία πατάει πάνω στη σχετική νομοθεσία που επιτρέπει την διακίνηση τυποποιημένου ελαιολάδου μέχρι το όριο του σχετικού όγκου. Σημειοτέον πως η Ελλάδα αποτελεί τη μόνη, ευρωπαϊκή τουλάχιστον, χώρα με τόσο υψηλό ποσοστό διακίνησης χύμα ελαιολάδου στην εσωτερική αγορά. Αυτή την ιδέα επιχείρησε να φέρει στο προσκήνιο η 4Ε (Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας) μέσω ανοιχτής συζήτησης την Τετάρτη 12 Μαρτίου σε αίθουσα της ΕΣΗΕΑ.
Ο τενεκές πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη συνήθεια, η οποία στην πραγματικότητα ζημιώνει όλους: ελαιοπαραγωγούς, καταναλωτές και την πολιτεία.
Στην αγορά – ηγέτη του ελαιοκομικού κλάδου, την Ισπανία, μετά το διατροφικό σκάνδαλο του «τοξικού ελαίου» (κατάλοιπα ανιλίνης σε κραμβέλαιο), που κόστισε το 1980 χιλιάδες ζωές και εφ’ όρου ζωής αναπηρίες, όχι απλά απαγορεύτηκε η διακίνηση στην κατανάλωση χύμα ελαίων αλλά έκτοτε κανένας δεν διανοείται (ηθικά, κοινωνικά) να κάνει κάτι τέτοιο.
Στην Ιταλία τα πράγματα είναι πιο «χαλαρά» και συνυπάρχουν αποδοτικά όλα τα κανάλια διακίνησης, ενώ βάσει Νομοθεσίας, επιτρέπεται η αυτοκατανάλωση μέχρι το αυστηρό όριο των 200 λίτρων ανά ΑΦΜ, αν και με περαιτέρω περιορισμούς.
Σχετική ανακοίνωση της Επιστημονικής Εταιρείας Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας έχει ως ακολούθως:
Η 4Ε παρουσίασε στις 12 Μαρτίου, στη διάρκεια ανοιχτής συζήτησης σε αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, την πρόταση που επεξεργάστηκε για την αντιμετώπιση ενός δομικού προβλήματος της αγοράς ελαιολάδου: αυτό της διακίνησης στην εσωτερική αγορά «χύμα» με τον 16κιλο τενεκέ.
Ο γεωργοοικονομολόγος, πρόεδρος της 4Ε, Βασίλης Ζαμπούνης, παρουσίασε εκτιμήσεις που αναφέρουν ότι κατά μέσο όρο από το σύνολο των 250.000 τόνων που παράγονται ετησίως στην Ελλάδα, οι πωλήσεις τυποποιημένου στην εσωτερική αγορά είναι της τάξης των 12-15.000 τόνων, η αυτοκατανάλωση και χύμα 16κιλος τενεκές καλύπτουν ποσότητα της τάξης των 80-90.000 τόνων, οι εξαγωγές τυποποιημένου περί τους 40-50.000 τόνους και οι εξαγωγές χύμα (Ιταλία, Ισπανία) περίπου 100-110.000 τόνους.
«Η Ελλάδα αποτελεί τη μόνη, ευρωπαϊκή τουλάχιστον, χώρα με τόσο υψηλό ποσοστό διακίνησης χύμα ελαιολάδου στην εσωτερική αγορά. Πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη συνήθεια, η οποία στην πραγματικότητα ζημιώνει όλους: ελαιοπαραγωγούς, καταναλωτές, πολιτεία», είπε ο πρόεδρος της 4Ε.
Το «5λιτρο του παραγωγού» προτείνεται από την 4Ε, ως η μόνη εφικτή, προς το συμφέρον όλων λύση ευρείας συναίνεσης, η οποία μπορεί σταδιακά και εθελοντικά να καθιερώσει το επώνυμο τυποποιημένο ελαιόλαδο, ελαχιστοποιώντας την διακίνηση με τον ανώνυμο, χύμα 16κιλο τενεκέ. Η πρόταση, στηρίζεται στο ισχύον ήδη σήμερα καθεστώς διακίνησης του μελιού, που μπορεί να αποτελέσει τον «οδηγό» για την εφαρμογή ανάλογου καθεστώτος εμπορίας και διακίνησης στην αγορά του ελαιολάδου.
Η 4Ε προσκάλεσε όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα. Οι εκπρόσωποι των κομμάτων που συμμετείχαν τελικά στη συζήτηση, τοποθετήθηκαν κατ’ αρχήν θετικά στην πρόταση της 4Ε:
- Η κα Λίνα Αγγελοπούλου (ΠΑΣΟΚ), μίλησε για έλλειμμα εκπροσώπησης σε επίπεδο διεπαγγελματικών οργανώσεων και πρόσθεσε πως το ΠΑΣΟΚ είναι δίπλα στην 4Ε και με ανοιχτά αυτιά ακούει για να προωθήσει τις προτάσεις της,
- Ο κ. Βασίλης Κόκκαλης (ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ) σημείωσε ότι θα πρέπει να αντιληφθούν οι εμπλεκόμενοι στην ελαιοκομία πως όλοι χάνουν από την διακίνηση χύμα ελαιολάδου, προσθέτοντας ότι χρειάζονται κίνητρα για την εφαρμογή του μέτρου,
- Ο κ. Μίλτος Χριστόπουλος (ΚΚΕ), εξέφρασε ένα διαφορετικό σκεπτικό τονίζοντας την αντιπαράθεση των μικρομεσαίων παραγωγών με τα συμφέροντα των βιομηχάνων, στο πλαίσιο της ΕΕ και της επιδίωξης του κέρδους,
- Ο κ. Σωκράτης Αλειφτήρας (Πλεύση Ελευθερίας), είπε πως η πρόταση είναι στοιχειοθετημένη και πρότεινε να γίνει συζήτηση επ’ αυτής στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής,
- Ο κ. Γιώργος Στεργίου (Κίνημα Δημοκρατίας) σημείωσε ότι η πρόταση είναι ενδιαφέρουσα και πρέπει να εξεταστεί στις εφαρμοστικές της λεπτομέρειες,
- Ο κ. Κώστας Μακρυγιάννης (επιστημονικός συνεργάτης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), χαρακτήρισε ως ενδιαφέρουσα την πρόταση, για την προστασία παραγωγών και καταναλωτών από τους «καλοθελητές της νοθείας».
Η 4Ε παρουσίασε στοιχεία για το τι συμβαίνει στις άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της Μεσογείου (Ισπανία, Ιταλία), τα επιχειρήματα υπέρ και κατά του ανώνυμου, χύμα 16κιλου τενεκέ, πρακτική, η οποία εκτός του ότι απαγορεύεται από την κοινοτική και εθνική νομοθεσία, βλάπτει ελαιοπαραγωγούς, καταναλωτές και τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η πρόταση της 4Ε έλαβε υπόψη της τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στο εμπόριο ελαιολάδου, τις απόψεις ανθρώπων της αγοράς, τις εκτιμήσεις λογιστικών γραφείων και εταιρειών πληροφορικής ώστε να εφαρμοστεί στην αγορά του ελαιολάδου (διακίνηση στην εγχώρια αγορά) το καθεστώς που ήδη ισχύει στο μέλι. Τέλος, η 4Ε παρουσίασε στοιχεία που περιγράφουν το καθεστώς στη διακίνηση μελιού. Υπογραμμίστηκε ότι πέραν των όποιων απαγορεύσεων, ποινών, προστίμων κ.λπ., η ομαλή αποδοχή ενός συστήματος όπως το «5λιτρο του παραγωγού» θα πρέπει να υποστηριχθεί από μια καμπάνια ενημέρωσης και, από κάποια, φορολογικά ή άλλα, κίνητρα εφαρμογής του.
Από τη συζήτηση που έγινε χθες, προέκυψαν ακόμη και τα εξής συμπεράσματα:
- Ο ελαιοκομικός τομέας και ευρύτερα ο αγροτικός τομέας «διψάει» για διάλογο. Στο τραπέζι τέθηκε από όλους τους ομιλητές μια μεγάλη γκάμα από ζητήματα που αφορούν από την κλιματική αλλαγή και την αποκατάσταση φυσικών καταστροφών (ΕΛΓΑ) μέχρι τους ελέγχους της αγοράς (ΕΦΕΤ). Διαπιστώνεται μια διαχρονική, διαρκής συρρίκνωση του αγροτικού τομέα.
- Ειδική μνεία και ενδιαφέρον έδειξαν οι ομιλητές για την ανάγκη ύπαρξης ισχυρών συλλογικών σχημάτων (συνεταιρισμοί, διεπαγγελματικές οργανώσεις κλπ.).
- Οι ομιλητές επισήμαναν την ανάγκη και τη σημασία μιας σταθερής πολιτικής από πλευράς υπουργείου ΑΑΤ.
