του Ηλία Ανδρεάκη
Τον χορό των συνεδριάσεων έσυρε η πρώτη διάλεξη με τίτλο «Ηχώ του Χρόνου: Εξερευνώντας τον ρόλο του ελαιόδεντρου στην δημόσια υγεία και την κλιματική αλλαγή». Το πάνελ για την συγκεκριμένη συνεδρίαση απαρτιζόταν από την δρ Φαίη Μακαντάση, τον καθηγητή Βασίλη Βασιλείου, τον αναπληρωτή εκτελεστικό διευθυντή του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας, καθηγητή Abderraouf Laajimi, και είχε ως συντονιστές τους δρ Τάσο Κυριακίδη και καθηγητή Ιωάννη Βόντα.
Πρώτη πήρε τον λόγο η διευθύντρια έρευνας (Research Director) του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού diaNEOsis, Φαίη Μακαντάση που ξεκίνησε εκφράζοντας την χαρά της για την ευκαιρία να βρίσκεται ανάμεσα σε κορυφαίους επροσώπους του χώρου του ελαιολάδου, και στην συνέχεια προχώρησε στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων έρευνας του Οργανισμού γύρω από τον ελληνικό αγροτικό τομέα.
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι πως η γεωφραφική θέση της Ελλάδας σε συνδυασμό με το κλίμα της δημιουργεί σημαντικά πλεονεκτήματα για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Όπως τόνισε η κα Μακαντάση, από την συνολική παραγωγή το 15% αφορά τις εξαγωγές, ενώ το υπόλοιπο 85% καταναλώνεται εγχώρια γεγονός που αποδεικνύει την ανταγωνιστικότητα ακόμα και εντός των συνόρων. Επίσης, ανέφερε ότι από το 2020 και μετά έχει αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται στον αγροτικό τομέα, χωρίς αυτό βέβαια να μεταφράζεται σε αύξηση της αξίας παραγωγής.
Τα προβλήματα του ελληνικού αγροτικού χώρου που εντόπισε η diaNEOsis αφορούν έξι κατηγορίες:
- Μικρά σε έκταση κτήματα.
- Μεγάλη ηλικία. Μέχρι το 2020 σχεδόν 200 χιλιάδες αγρότες ήταν πάνω από 65 χρονών, με πολλούς να μην μπορούν να ακολουθήσουν τις νέες τεχνολογίες.
- Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Λιγότερο από το 1% έχει πλήρη αγροτική εκπαίδευση.
- Ισχνές επενδύσεις. Μόλις τα τελευταία χρόνια οι επενδύσεις στον ελληνικό αγροτικό τομέα πλησιάζουν τα επίπεδα της ΕΕ.
- Αύξηση κόστους παραγωγής.
- Κλιματική αλλαγή.
Στα όσα ανέφερε ενδιαφέρον έχει και το στοιχείο ότι το 80-85% της συνολικής σπατάλης νερού στην Ελλάδα οφείλεται στον αγροτικό τομέα, καθώς και ότι από τις περίπου 450 ΤΟΕΒ, αξιόπιστα οικονομικά δεδομένα υπάρχουν μόνο για τις 180. Τέλος, πρότεινε διάφορες προτάσεις για την επίλυση του ζητήματος όπως την συγχώνευση ΤΟΕΒ και την ύπαρξη ενός κοινού λογιστικού συστήματος. Όσον αφορά τον χώρο της ελαιοκομίας επισήμανε ότι συνεισφέρει 1,2 δισ ευρώ στην αγροτική παραγωγή (9% επί του συνόλου).
Πραγματικό φάρμακο το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
Τον λόγο στην συνέχεια πήρε ο καθηγητής επιδημιολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας του Yale School of Public Health, Βασίλης Βασιλείου, που εστίασε στα πολλά πλεονεκτήματα του ελαιολάδου για την υγεία, στην καρδιά, την ψυχολογία, στο νευρολογικό σύστημα, κατά του αλτσχάιμερ κτλ. Όπως επισήμανε, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το Imperial College London, το πανεπιστήμιο του Yale έχει φτιάξει μια ομάδα που μέσω της μηχανικής μάθησης βοηθά στην επιδημιολογική μελέτη των πλεονεκτημάτων του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου. Παράλληλα, τόνισε ότι ακόμα υπάρχουν κενά στον τομέα της έρευνας που χρειάζεται ένα κέντρο συντονισμού που θα συμβάλλει στην συνεργασία των επιστημόνων και στην χάραξη πολιτικής. Ακόμα αποκάλυψε ότι το δεύτερο Yale Gastronomy and Culture Symposia θα πραγματοποιηθεί 21-23 Ιουνίου 2025 στην Νάπολι.
Αλληλένδετα στοιχεία η παραγωγή και η κατανάλωση
Τελευταίος από το πάνελ μίλησε ο κος Abderraouf Laajimi που παρουσίασε εκτεταμένα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας σχετικά με την ελαιοπαραγωγή παγκοσμίως. Όπως τόνισε, υπάρχει σημαντική σύνδεση μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, με αποτέλεσμα η μία να πρέπει πάντα να μελετάται πάντα συναρτήσει της άλλης. Οι πέντε κορυφαίοι παραγωγοί ελαιολάδου παγκοσμίως είναι η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ιταλία, η Τυνησία και η Ισπανία, ενώ στους κορυφαίους καταναλωτές συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων η Ισπανία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια οι εισαγωγές ελαιολάδου έχουν αυξηθεί σε αξία, κυρίως λόγω της μειωμένης παραγωγής διεθνώς. Φέτος, οι ΗΠΑ εισήγαν περίπου 350 χιλιάδες τόνους ελαιολάδου. Παράλληλα, τόνισε ότι το 75% των εξαγωγών ελαιολάδου οφείλεται στην Αργεντινή, την Βραζιλία, τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Επισήμανε, επίσης, ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνονται οι επενδύσεις στις εντατικές καλλιέργειες, και στάθηκε στην ανάγκη για την επίτευξη της βιώσιμης παραγωγής, ελέω των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, υπογράμμισε ότι παρότι επίκεντρο για την παραγωγή ελαιόλαδου παραμένει η Μεσόγειος, αναπτύσσονται νέες αγορές όπως οι ΗΠΑ, η Λατινική Αμερική και η Αυστραλία. Ως τέσσερις στρατηγικές για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ανέφερε την γενετική βελτίωση των φυτών, την έγκριση χρήσης πόρων, την ψηφιακή αναδιαμόρφωση και την έγκριση υποπροϊόντων.
Μεγάλο στοίχημα η επικοινωνία του ελαιολάδου στο ευρύ κοινό
Στην συνέχεια το ενδιαφέρον πέρασε στο marketing με την συνεδρία «Ανθεκτικότητα του ελαιόδεντρου: Πλοήγηση στις δυσκολίες και τις λύσεις υπό τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής». Στο πάνελ συμμετείχαν οι κορυφαίοι παραγωγοί, Rosa Vano (Castillo de Canena) και Halis Komili (Komili Family), ο επιχειρηματίας Άρης Κεφαλογιάννης, και η CEO και ιδρύτρια του πρακτορείου marketing The Z Link, Εριφίλη Γούναρη, που δεν μπόρεσε να παρευρεθεί δια ζώσης, αλλά απέστειλε μέσω βίντεο την παρουσίαση της. Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι πρέπει να επικοινωνούνται καλύτερα τα πλεονεκτήματα του ελαιόλαδου για την υγεία και να μην εστιάζουν μόνο στις πολυφαινόλες αλλά σε όλα τα στοιχεία του.
Παράλληλα, όμως δεν θα πρέπει να είναι τα μόνα στα οποία στέκονται οι προωθητικές ενέργειες, αλλά θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην προσπάθεια προσέλκυσης των καταναλωτών μέσω της γεύσης. Με την άποψη ότι το μεγαλύτερο βάρος των στρατηγικών μάρκετιγκ θα πρέπει να φύγει σταδιακά από τα πλεονεκτήματα για την υγεία υπήρξαν διαφωνίες από το κοινό, παρότι όλοι συμφώνησαν ότι θα πρέπει να βρεθεί τρόπος αυτά να επικοινωνούνται καλύτερα. Τέλος, τονίστηκε ότι θα πρέπει στους καταναλωτές να γίνει κατανοητό ότι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν υψηλής ποιότητας.
Στα Social Media το μέλλον του μάρκετινγκ ελαιολάδου
Η Εριφίλη Γούναρη υποστήριξε ότι τα άτομα που ανήκουν στην γενιά Gen Z αναζητούν μια ιστορία πίσω από τα προϊόντα που θέλουν να αγοράσουν και υπογράμμισε ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία σε θέματα βιωσιμότητας, πλεονεκτημάτων για την υγεία, πολιτισμικής αυθεντικότητας, όψης των προϊόντων, αλλά και στα social media μέσω συνεργασίας με influencers, αφού σε μεγάλο βαθμό τα νεότερα άτομα δένονται με πρόσωπα και όχι επωνυμίες. Ακόμα επισήμανε, ότι πρέπει να τονιστεί πως πρέπει να περαστεί το μήνυμα πως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο αποτελεί μια πολυτελή εμπειρία και να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ storytelling, καινοτομίας και πολιτισμικής αυθεντικότητας.
Μεταξύ των μυστικών μακροζωίας η Μεσογειακή Διατροφή
Η τρίτη κατά σειρά διάλεξη είχε στο επίκεντρο της τα πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής για την υγεία, με τίτλο «Μεσογειακή αρμονία στην υγεία: Ελαιόλαδο, παραδοσιακή γαστρονομία, και πλανητική διατροφή». Το εκλεκτό πάνελ αποτελούταν από τον καθηγητή επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνα, James R. Hebert, την δρ Κατερίνα-Μιχαέλα Τόμου, την ιδρύτρια της Vittoria Arimani, Simonetta Bazzu και την καθηγήτρια Patricia Moore-Pastides.
Συγκεκριμένα, ο κος Hebert που ήταν ο πρώτος από το πάνελ που πήρε τον λόγο και στάθηκε στα πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής, όπως την σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση της και της συμβολής στην πρόληψη του καρκίνου και της κατάθλιψης. Στην συνέχεια, η Κατερίνα Τόμου εστίασε την παρουσίαση της στην χρήση βοτάνων στην καθημερινή ελληνική διατροφή, ενώ η Simonetta Bazzu αποκάλυψε τα μυστικά της μακροζωϊας της γενέτειρας της, Σαρδηνίας, τα οποία κατά αυτήν είναι τα εξής:
- Μεσογειακή διατροφή
- Κρασί σε μικρές ποσότητες
- Χειροποίητη παραγωγή
Τέλος, τον λόγο πήρε η κα Patricia Moore-Pastides που παρουσίασε ένα μέρος των δράσεων της και που τόνισε ότι είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που να υποστηρίζει τις υγιεινές επιλογές, ότι η κινητοποίηση προς τις πιο υγιεινές επιλογές μπορεί να επιτευχθεί όχι μόνο ατομικά, αλλά και μέσα από δημόσιους φορείς (π.χ. σχολείο), ότι η κηπουρική παρέχει την σύνδεση με την φύση και πως η καλλιέργεια φαγητού έχει απεριόριστα πλεονεκτήματα για ελάχιστη επένδυση.
Την διάλεξη αυτή ακολούθησε μια ζωντανή επίδειξη δημιουργίας ζυμαρικών από την Simonetta Bazzu, στην οποία συμμετείχαν ενεργά παρευρισκόμμενοι, ενώ είδαμε και τα τοπικά ζυμαρικά της Κρήτης «τόπια» που οφείλουν το όνομα τους στο στρογγυλό τους σχήμα, που παραπλανεί πριν το δοκιμάσει κανείς ότι πρόκειται για κρέας.
Το marketing των μεγάλων επιχειρήσεων εστίασης
Επιστρέφοντας από το διάλειμμα για φαγητό το ενδιαφέρον πέρασε ξανά σε θέματα marketing με την διάλεξη «Dining operations, πολιτιστικά εμπνευσμένη επικοινωνία και marketing: Mεσογειακού τύπου φαγητό σε μεγάλου σκέλους επιχειρήσεις φαγητού». Το συγκεκριμένο πάνελ στελέχωσαν ο Bob Egan, ο επιχειρηματίας και επενδυτής Μιχάλης Στάγκος, ο CEO του Ινστιτούτου Γαστρονομικής Εκπαίδευσης (ICE) Rick Smilow, η καθηγήτρια μάρκετιγκ στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης Simonetta Pattuglia και σε ρόλο συντονιστή ήταν η κα Tedrow-Azizi Sarah-Frangees. Στα όσα ενδιαφέροντα ακούστηκαν τονίστηκε ο καθοριστικός ρόλος της ανάδειξης της πολιτιστικής σημασίας μέσω των προϊόντων, του κτισίματος της εμπιστοσύνης και της προσήλωσης σε μια επωνυμία, αλλά και η ανάγκη καινοτομίας, της συνεργασίας με influencers, και της γενικότερης κατανόησης του καταναλωτή. Ως παράδειγμα ο κος Bob Egan έφερε την start up, Graza, που μέσω συμπιεζόμενων μπουκαλιών και επιλογών ξαναγεμίσματος σε αλουμινένια κουτάκια, έχει καταφέρει να τραβήξει τους καταναλωτές στην σειρά Sizzle & Drizzle.
O κος Smilow με την σειρά του στάθηκε περισσότερο στην αγορά της Αμερικής, αναφέροντας πως αναμένει οι Robert F. Kenedy Jr (υπουργός υγείας), Martin Makary (κομισάριος FDA) και Brooke Rollins (υπουργείο γεωργίας) να παίξουν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές γύρω από το φαγητό των ΗΠΑ αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο. Παράλληλα, στάθηκε στην ανάγκη για την τοποθέτηση ετικετών διατροφικής αξίας, πρακτική που ήδη χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες της Ευρώπης, αλλά όχι τόσο στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, ενώ δήλωσε πως θα πρέπει να δωθεί ιδιαίτερη σημασία στους τρόπους μαγειρικής. Τόσο ο κος Egan όσο και ο κος Smilow στάθηκαν στην σημασία της ανάδειξης της γεύσης μέσω του marketing, συμφωνώντας ουσιαστικά με τα όσα ειπώθηκαν στην προηγούμενη διάλεξη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρουσίαση του κου Στάγκου, που αποκάλυψε το νέο του project σε συνεργασία με την πασίγνωστη ηθοποιό Νία Βαρντάλος (My Big Fat Greek Wedding), που θα δει την σταρ του Hollywood να μετουσιώνεται ουσιαστικά στο πρόσωπο της ελληνικής κουζίνας στο εξωτερικό. Το Project περιλλαμβάνει την παραγωγή μιας τηλεοπτικής σειράς φαγητού και ταξιδιού, που θα ξεκινήσει από την Αθήνα και θα δει την ηθοποιό να ταξιδεύει ανά την ελληνική επικράτεια αποκαλύπτωνας στο κοινό τα μυστικά και τις ιστορίες πίσω από τα κορυφαία πιάτα της χώρας μας. Στο project θα συνεισφέρουν και διάφορες start ups γεγονός που διευρύνει την πρόσβαση στην αγορά.
Όλος ο ελαιόκαρπος έχει αξία για τον πρωτογενή τομέα
Τελευταία διάλεξη της ημέρας ήταν αυτή με τίτλο «Ανακύκλωση υπολειμάτων ελαιολάδου για την υγεία των ζώων». Συντονιστής του πάνελ ήταν ο CEO του ομίλου Innovad, Ben Letor, και συμμετείχαν ο δρ Χρήστος Γουγουλιάς, η δρ Σμαρώ Σωτηράκη, ο καθηγητής Θωμάς Μπαρτζάνας και η δρ Ζωή Σκαπέρδα, που στάθηκαν στα σημαντικά βιοδραστικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν τα συστατικά του ελαιολάδου για την υγεία των ζώων, όπως στον μεταβολισμό τους, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα των προϊόντων και ανέδειξαν την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ της βιομηχανίας ελαιολάδου, των διατροφολόγων για ζώα και ερευνητών που ασχολούνται με την κτηνιατρική.
Το πρόγραμμα της ημέρας έκλεισε η σύντομη παρουσίαση επιστημονικών ερευνών κατά σειρά από την Σοφία Προδρόμου (μέσω βίντεο, καθότι δεν μπόρεσε να παρευρεθεί λόγω κακοκαιρίας στην Θεσσαλονίκη), την δρ Ελένη Μέλλιου, τον Προκόπη Μαγιάτη, τον Δημήτρη Παπελή, την Σοφία Δρακοπούλου, τον Nicolo Cultrera και την Γεωργία Κεσίσογλου.
