Η παραγωγή ελαιολάδου στην Ισπανία και την Ιταλία ξεπέρασε τις αρχικές εκτιμήσεις, γεγονός που σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένει τώρα ελαφρώς υψηλότερες αποδόσεις από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί για το έτος καλλιέργειας 2023/24. Η βελτιωμένη συγκομιδή, σε συνδυασμό με έναν υγρό χειμώνα είχαν ως αποτέλεσμα μια μικρή ανάπαυλα στην αγορά ελαιολάδου, η οποία αντικατοπτρίζεται στη μείωση των τιμών από τα υψηλά ρεκόρ του Ιανουαρίου.
Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η περίοδος καλλιέργειας 2022/23 και 2023/24 μπορεί να είναι η αρχή μιας νέας τάσης στις τιμές και την οικονομία του ελαιολάδου, στην οποία το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας και άλλα τμήματα της αγοράς αρχίζουν να συμπεριφέρονται διαφορετικά.
Σύμφωνα με το ισπανικό Υπουργείο Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων, η παραγωγή ελαιολάδου έφτασε τους 845.000 τόνους, αυξημένη κατά 10% από την αρχική πρόβλεψη των 765.362 τόνων. Ως αποτέλεσμα αυτής της προσαρμογής, η παραγωγή ελαιολάδου της Ισπανίας αναμένεται τώρα να ξεπεράσει την προηγούμενη σεζόν κατά 27%, αλλά παραμένει περίπου 33% κάτω από τον μέσο όρο των τελευταίων δέκα ετών. Με την προσθήκη 215.000 τόνων εισαγωγών, οι ποσότητες αυτές κρίνονται επαρκείς για τους τοπικούς παραγωγούς για να καλύψουν την εγχώρια ζήτηση ελαιολάδου, που υπολογίζεται σε 400.000 τόνους, και τις ανάγκες εξαγωγής, που προβλέπονται σε 708.172 τόνους. Μέχρι το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου τα αποθέματα ελαιολάδου αναμένεται να σταθεροποιηθούν στους 200.000 τόνους.
Η Ιταλία, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ελαιολάδου στην ΕΕ, αναμένεται επίσης να ξεπεράσει τις αρχικές προβλέψεις. Τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι η ιταλική παραγωγή ελαιολάδου την τρέχουσα περίοδο θα είναι 330.000 τόνοι. Αυτή η εκτίμηση είναι 37% υψηλότερη από την προηγούμενη σεζόν, σχεδόν 2% πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων δέκα ετών. Τα τελικά αποθέματα της Ιταλίας προβλέπεται να παραμείνουν στους 140.000 τόνους.
Ξεφυλλίστε και κατεβάστε σε υψηλή ανάλυση το τεύχος 40 του Ελαίας Καρπός
Σύμφωνα με τα ενημερωμένα στοιχεία της ΕΕ, η συνολική παραγωγή ελαιολάδου για την τρέχουσα σεζόν ανέρχεται σε 1.488.000 τόνους. Αυτή η ποσότητα υπερβαίνει τους 1.392.300 τόνους της προηγούμενης σεζόν, ωστόσο παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τη μέση παραγωγή της δεκαετίας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή αναφέρει ότι η παραγωγή ελαιολάδου για το καλλιεργητικό έτος 2023/24 προβλέπεται να φτάσει τους 2.490.000 τόνους. Οι εκτιμήσεις που δημοσιεύθηκαν από το Διεθνές Συμβούλιο Ελιάς τον Νοέμβριο προέβλεπαν ότι η παγκόσμια παραγωγή θα φτάσει τους 2.407.000 τόνους το 2023/2024. Παρά την αύξηση αυτή που ενισχύει τη διαθεσιμότητα ελαιολάδου μετά από δύο διαδοχικές δύσκολες περιόδους, η παραγωγή παραμένει σχεδόν 21% κάτω από τον μέσο όρο της περασμένης δεκαετίας.
Η ελαφρώς υψηλότερη διαθεσιμότητα ελαιολάδου μπορεί να μην είναι αρκετή για να επηρεάσει τις τρέχουσες τάσεις μιας αγοράς που υφίσταται σημαντικούς μετασχηματισμούς. Ενώ οι τιμές έχουν μειωθεί ελαφρώς από τα υψηλά ρεκόρ, η προσφορά παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από την ιστορική ζήτηση.
«Ακόμη και μια ελαφρά άνοδος της απόδοσης από την Ισπανία μπορεί να μην είναι αρκετή για να αντιμετωπίσει αυτή την ανισορροπία και να σταθεροποιήσει τις τιμές», δήλωσε σε διεθνή μέσα ο Daniel Santini, οικονομικός αναλυτής και ιδρυτής του παραγωγού Entimio με έδρα την Τοσκάνη.«Οι προοπτικές για το επερχόμενο καλλιεργητικό έτος 2024/25 πιθανότατα θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στον καθορισμό των μελλοντικών τιμών, καθώς πολλοί μεγάλοι αγοραστές διστάζουν να δεσμευτούν σε μεγάλα συμβόλαια έως ότου οι προοπτικές συγκομιδής γίνουν σαφέστερες», πρόσθεσε.
Ο Santini είπε ότι αυτό θα ήταν ιδιαίτερα εμφανές για εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα χαμηλότερης ποιότητας. «Έχουν δει σημαντικές αυξήσεις τιμών, με ορισμένες ετικέτες να διπλασιάζονται σχεδόν σε τιμές σε σύγκριση με το 2023», είπε. Αντίθετα, τα προϊόντα υψηλότερης ποιότητας έχουν βιώσει πιο μέτριες αυξήσεις τιμών, συνήθως μεταξύ 5 και 15%». Ο αναλυτής παρατήρησε πώς οι εύποροι καταναλωτές «μπορεί να μην αισθάνονται τον αντίκτυπο του πληθωρισμού τόσο έντονα και να συνεχίσουν να αγοράζουν τις προτιμώμενες φίρμες ελαιολάδου». Ταυτόχρονα, «οι αγοραστές που γνωρίζουν τον προϋπολογισμό μειώνουν την κατανάλωση, αναζητούν προωθητικές προσφορές ή στρέφονται σε εναλλακτικές λύσεις όπως το αβοκάντο ή τα φυτικά έλαια».
Επιπλέον, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στις ελαιοκαλλιέργειες διαφαίνεται στον κλάδο και τις προοπτικές του. Πολλοί εμπειρογνώμονες του κλάδου, ανησυχούν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή ελαιολάδου μπορεί να εξελίσσονται σε μια μακροπρόθεσμη τάση παρά σε μια προσωρινή οπισθοδρόμηση. «Ενώ μπορεί να ακολουθήσουν καλύτερα χρόνια, η επίτευξη επιστροφής στα ιστορικά επίπεδα παραγωγής μπορεί να απαιτήσει σημαντικές επενδύσεις σε νέους ελαιώνες, τεχνολογία άλεσης και νέες υποδομές», ανέφερε ο οικονομολόγος. Σε ένα σενάριο όπου τα ακανόνιστα μοτίβα βροχοπτώσεων και η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας υπαγορεύουν τις γεωργικές επιλογές, ο Santini σημείωσε ότι «μόνο οι αγρότες με αρδευόμενους οπωρώνες και επαρκή αποθέματα νερού μπορούν να διατηρήσουν αξιόπιστα τις αποδόσεις των καλλιεργειών και να μετριάσουν τις διακυμάνσεις της παραγωγής». Ωστόσο, τέτοιες πρακτικές παραμένουν περιορισμένες, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Ιταλία, η Ισπανία και άλλες παραδοσιακές περιοχές παραγωγής ελαιολάδου. Επιπλέον, οι υψηλότερες θερμοκρασίες κατά τη συγκομιδή, ιδιαίτερα για το ελαιόλαδο πρώιμης συγκομιδής, δημιουργούν σημαντικές προκλήσεις για τους ελαιοπαραγωγούς. «Η επίτευξη ψυχρής έκθλιψης ελαιολάδου απαιτεί πλέον σχολαστικό έλεγχο της θερμοκρασίας σε όλη τη διαδικασία παραγωγής, μια ικανότητα που εξακολουθεί να λείπει από πολλούς παραγωγούς», είπε ο Santini. «Οι παραδοσιακές μέθοδοι που κάποτε ήταν αρκετές, όπως το να βασίζεσαι σε κρύες νύχτες για φρεζάρισμα, δεν είναι πλέον επαρκείς», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Santini, η αγορά ελαιολάδου αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να χωριστεί σε δύο τμήματα, με διαφορετικές τάσεις εξέλιξης, εάν οι τρέχουσες κλιματικές μεταβολές καθιερωθούν ως φυσιολογικότητα αντί για εξαιρετικές καταστάσεις. «Παρατηρούμε μια αυξανόμενη διαίρεση μεταξύ του ελαιολάδου ως ‘προϊόντος’, που είναι ευάλωτο στις τιμές και αντικαθίσταται από εναλλακτικά λάδια ή λίπη, και του ‘εξειδικευμένου’ ελαιολάδου, το οποίο παρουσιάζει υψηλότερες τιμές λόγω της ανώτερης ποιότητάς του και προσελκύει τους απαιτητικούς καταναλωτές», δήλωσε ο Santini. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα παρθένα ελαιόλαδα υψηλής ποιότητας πωλούνται από 50 έως 60 δολάρια (45 έως 55 ευρώ) ανά 500 χιλιοστόλιτρα. Ο Santini προέβλεψε ότι οι τιμές αυτές θα συνεχίσουν να αυξάνονται, πιθανόν να φτάσουν τα 100 δολάρια (93 ευρώ) για 500 χιλιοστόλιτρα, τα επόμενα πέντε χρόνια. «Οι παραγωγοί πρέπει να επιλέξουν είτε τη μαζική παραγωγή είτε την εξειδικευμένη παραγωγή, προκειμένου να επιτύχουν σε αυτό το εξελισσόμενο τοπίο της αγοράς και να αποφύγουν τον κίνδυνο να παγιδευτούν με ένα προϊόν που δεν προσφέρει ούτε αξία ούτε μοναδικότητα», συμπέρανε.
